77085 z motylem w tle3

I. Borecka, Z motylem w tle lenia nauczycieli oraz podczas zebrań biblioterapeutycznych. Przystąpienie do realizacji poszczególnych scenariuszy wymaga kilku słów teoretycznego wprowadzenia, dlatego też zostaną one omówione poniżej.

1. ZABAWY Z JASIEM I MAŁGOSIĄ

Jaś i Małgosia braci Grimm jest jedną z najważniejszych baśni stosowanych w edukacji i terapii. Szeroko na ten temat pisał B. Bettelheim¹. Przypomnę więc tylko, że w realistycznej warstwie utworu dziecko poznaje sytuację rodzinną baśniowych bohaterów. „Nawet zupełnie zewnętrzna warstwa baśni wywodząca się z folkloru przekazuje doniosłą, acz niemiłą prawdę: bieda i poniżenie nie ulepszają ludzi, lecz powodują, że człowiek staje się bardziej egoistyczny, mniej wrażliwy na cierpienia innych i przez to skory do złych czynów" - zwraca uwagę autor tego cennego dla nauczycieli i terapeutów opracowania².

Opuszczeni w lesie baśniowi bohaterowie zazwyczaj starają się sami powrócić do domu. Nie są gotowi do dłuższej rozłąki z rodzicami czy też opiekunami. W symbolicznej warstwie utworu został zawarty przekaz o tym, że jeszcze nie nadeszła pora na samodzielne wędrówki w świat. Bohaterowie nie są przygotowani na wielkie doświadczenia. Dużo czasu musi więc upłynąć zarówno w baśni, jak i w życiu odbiorcy utworu, zanim dziecko dorośnie i nabierze odwagi do samodzielnych prób - nie jest jeszcze zdolne do „wyruszania w świat", gdyż jest mocno uzależnione od rodziców.

Baśń przygotowuje czytelnika do tego, że przyjdzie kiedyś w jego życiu pora rozluźnienia tych więzi. Dorastając dziecko będzie musiało nauczyć się samodzielnego podejmowania ważnych dla niego decyzji.

Dla dorosłych czytelników w baśni zawarte jest przesłanie, że jeśli rodzice odpowiednio przygotują swoje dzieci do życia poza rodzinnym kręgiem to, tak jak baśniowi bohaterowie, powrócą one do rodzinnego gniazda, aby dzielić się z rodzicami swoimi osiągnięciami, radościami, troskami i sukcesami.

W trakcie tej lektury dziecko uświadamia sobie znaczenie podstawowych wartości - miłości rodzeństwa, wzajemnego przywiązania. Zrozumie też, że to właśnie doświadczenia zdobyte dopiero w czasie wędrów-

Część 2. Baśnie w bibliotecznych i biblioterapeutycznych formach pracy...

ki, pozwoliły Jasiowi i Małgosi jeszcze bardziej docenić związek z domem rodzinnym³.

Aby jednak baśń spełniała funkcję wychowawczą i terapeutyczną dziecko często musi mieć do czynienia z utworem. Podczas czytania, słuchania czy zabaw inspirowanych baśnią następuje kontakt z archetypami niezbędnymi dla psychicznego rozwoju dziecka

W pracy terapeutycznej baśń ta służyła mi zarówno do zajęć rozwijających wyobraźnię dziecka, jak i kształtujących jego sposób zachowania oraz wartościowania. Na podstawie tego utworu przeprowadziłam trzy dwugodzinne zajęcia⁴.

Podczas pierwszych zajęć dzieci zapoznały się z treścią utworu i nabywały umiejętności samodzielnego opowiadania treści. Scenki dramy pozwalały im na utrwalenie w pamięci najważniejszych fragmentów utworu, do których później wykonywały ilustracje.

Zastosowane ćwiczenia wzmacniające koncentrację nie przypominały typowych zajęć korekcyjno-wyrównawczych. Były po prostu świetną zabawą w „leśny labirynt", w której należało w plątaninie linii narysowanych na wielkiej płachcie papieru rozłożonej na podłodze odnaleźć drogę do domu Baby Jagi. Wspaniałą zabawą było też zapamiętywanie szczegółów oglądanych ilustracji lub mojego opowiadania. Decydującą, motywującą rolę odrywał czynnik rywalizacji - dzieci pracowały w grupach i dostawały za każdy dobrze odgadnięty szczegół punkt dla swojej drużyny. W cykl zabaw wprowadzałam także ćwiczenia z dziedziny dramy, które przygotowywały dzieci aby wyrażać emocje, lepiej zrozumieć ludzi i ich problemy.

Na drugim spotkaniu przystąpiłam do kolejnego etapu zajęć. Były już nieco trudniejsze. Dzieci charakteryzowały bowiem postaci, poszerzając swoje słownictwo cytatami z utworu. Uczyły się nowych czasowników. Budowały zdania.

W trakcie trzeciego spotkania główny nacisk położyłam na ćwiczenia sprzyjające ładnemu pisaniu. Zajęcia te uatrakcyjniłam rozwiązywaniem krzyżówek i rebusów.

Podczas zajęć indywidualnych również uwzględniono wszystkie powyżej wspomniane cele dydaktyczne i terapeutyczne. Dodatkowo starałam się rozwijać wyobraźnię słowną i plastyczną tych dzieci, których wcześniejsze prace były na poziomie graficznym poniżej normy.

53

1

' 13. Bettelheim, op. cii., s. t. 2, s. 7—19.

2

^s Ibidem, s. 7.

3

^l) Proces ten został omówiony w niniejszej pracy w cz. 1 w rozdz. 3.1.1 Baśniowe rodzeństwo.

4

Aneks nr 2.