89430 skanuj0008 (270)

innych subkodów; z reguły posługują się one sporą ilością wspólnych form językowyi li i zawsze istnieją możliwości wprowadzenia nawel do najbardziej zgramatykali/nwtli nego i schematycznego stylu elementów obcych, przy czym jeśli do tego doehod/l, elementy obce są bardzo „widoczne” w tkance językowej komunikatu: kontcM naeechowuje taki element językowy.

Klasyfikacja stylów językowych

Jak już wiemy, na jakość stylistyczną tekstu oddziałują również czyiiml.1 obiektywne, które uzasadniają podejrzenie, że występowanie rozmaitych dcliN ininant stylu w pewnej społecznej skali językowej komunikacji prowadzić mml do powtarzania się cech . stylistycznych w tekstach, formułowanych przez m nych nadawców. Efektem działania tych właśnie uwarunkowań są style linii k c j o n a 1 n e.

Styl funkcjonalny —'subkod —-jest efektem powtarzalności sy!mn|l komunikacyjnych, określających potrzeby i cele komunikacji językowej, a w roluj tacie efektem obciążenia komunikatu językowego stosowną funkcją mowy. TukM mu rozumieniu stylu funkcjonalnego odpowiadają — przynajmniej częściowo - nut nic/, dialekty języka narodowego, będące wynikiem terytorialnego zróżnicow.ni|| polszczyzny.

Przyjmuje się zatem, że teksty, które są zawsze efektem indywidualnej ₍d lvwmiści językowej, zawierają wśród łatwo dających się wskazać cech indyWM dualnych cechy charakterystyczne dla danego stylu funkcjonalnego. Środki i di mciii y językowe, pełniące w konkretnym stylu konstytutywne dla niego lii u Im |0|j nic mi przypisane na zasadzie wyłączności tylko do tego jednego stylu. Po|rt wiuju się one w innych stylach, realizując inne funkcje właściwe innym /cspii Inni tekstów. Style językowe, których cechy składają się na kształt stylu Ihlli kcjonulnego, różnicują się dzięki rozmaitym, możliwym do tekstowego zreali/iul Wiiiiiu, stosunkom funkcji ubocznych i towarzyszących względem funkcji zns| dniczych.

Potrzeby klasyfikacji stylów językowych spełniano rozmaicie i |§fj trzeba jaiiiiii powiedzieć nigdy nie udało się porządnie i przejrzyście tego dokonać. Z ezasuw jeszcze antycznych wywodzi się teoria trzech stylów, wyróżniająca siyj; Wysoki, średni i n is k i. Jak łatwo domyślić się, styl wysoki zarezerwowany li\ I II, i en ultów ważnych, podniosłych, tekstów opowiadających o bogach i herosa 11( u włę< stosowany był w tragedii i eposie. Hieratyczność, powaga, patos, bogai l\Vtl and In iw H ły 118 tycznych stanowiły podstawowe cechy stylu wysokiego. Jego przeeiwtefta siwi ni był styl niski, odznaczający się prostotą, brakiem figur stylistye/nyc|| i Iiivine|riląjoiudnością. Satyra, komedia, sielanka stanowiły najbardziej stosowny li m ii p pi i występowania. Pomiędzy tymi dwiema kategoriami stylistycznymi niiiffltliU nii u | y | iti ednii Antyk używał go między innymi w elegii, poemacie opisowym,

ilMilkni li u U i< >i y< li zarówno .sl yI wysoki, )ak i niski mało były przydatne

n ♦ i *• i li stylów przetrwała długo, bo aż do epoki klasycyzmu, i za-m liii N |tto |.ini ni |inctyki normatywnej, precyzyjnie regulującej zasady twór-*i kii | i Hloryki Juko taka łączyła się owa teoria z zasadą deco-» Ni ll . Msiiilii slimnwnośei użytych środków językowo-stylistycznych wobec IMi, ómihimiI ii yjuycli, celu i tematu wypowiedzi. Zasada decorum realizowała HpIMtllUnwtlili u rangi tematu wypowiedzi — gatunku literackiego -i pij* i |i'gn iciilizai ji środkami językowymi, i jest oczywiste, że sposób lisi i musiał być historycznie zmienny, a także i to, że ■P nim, mi s mu zasada ta z całą teorią trzech stylów przestała obo-I (]li|l|j|lj posiada wartość wyłącznie historyczną. Teksty nowsze,

■pN w.....I. mor nic dadzą się poklasyfikować według tej propozycji:

■ llę na ogól w żadnej z proponowanych przez teorię klas. Teoria minia i ma jeszcze inne słabości: wszystkie teksty, jakie powstały, ■■ Pin IlillUlHIiI pomiędzy owe trzy kategorie stylistyczne, tworzące klasy, Hłnj ,.l|.    </1)y 1 obszerne i gromadzące teksty stylistyczne mocno zróż-

ptlilu kln|Mih i i ciul ności łączą się z propozycją stylów funkcjonalnych, PllP DłlllldWlll kil isy zbyt pojemne. Style usiłuje się wyodrębnić na pod-»i |iiiin . i powtarzalnych, typowych społecznych sytuacji komunikacyj-Pii I (III llllil ar względu na dające się określić na podstawie analizowali pliki |i , laku wypowiedź ma do spełnienia. Kłopot jednak w tym, Ml i lulinkli I kol niinikacji zależy od wielu czynników, które należałoby H pi, i hi lim i kwalifikacji sytuacji komunikacyjnej* ;a także i celów,i #tiioliii wypowiedzi mają w określonej sytuacji spełniać. Tak więc iHłtWii 1111s• /nv tekstu zależy od tego, jakie środowiska społecznej Hpk luii u 11 liii społecznej i zawodowej reprezentują rozmówcy, jaki jest m mówi i >w młodszy • starszy, przełożony podwładny, posia-s pi ... uoi li kio.ilu.i niewykształcony, obcy — zaprzyjaźniony itd., I .-o,u ,i iihi |i sl również Stopień oficjalności i prywatności (intymności)

Wydaje, skul u,logowanie, sytuacji komunikacyjnych¹ ma dla badań lyir mdiii zenie niż skatalogowanie grup społecznych i zawodowych, u i vvi iiluuliiym wykonaniu takiego zadania świadczy to, że do IHlkrti yjliyi li hltclt>< z nic ma dostępu, a w wielu innych wypadkach i u i tni 11 /mienili syl uncję, tłumiąc spontaniczność i naturalność U|| Naturalnie, o wykonaniu takich zamierzeń nie może tu być MMjfCZi"ości, bardziej niż z przekonania, muszę pozostać przy I ||W, m imilili mu, vs'.kazu|i|< na funkcjonalne zróżnicowanie polszczyzny ■ Mygfm \ nu, zapożyczając się w tym celu u językoznawców jako ■Mł^tHiiMM li 1'iagiię pizy lyni podkreślić, że podział, klasylikai ja,