222 223 (19)

Ctąit II. FodvU»> mikroekonomii

7.10.1. Efektywność prywatna

Jak pamiętamy z rozważań w rozdziale trzecim, dany konsument osiąga optymalną kombinację konsumowanych przez siebie dóbr X i Y wtedy, gdy stosunek

użyteczności krańcowych tych dwoi dóbr    wyznaczający krańcową stopę

substytucji między tymi dobrami (K„), równy jest stosunkowi cen tych dóbr (^ j:

^ * K_m = -.

^cr

(7.1)

Spełnienie powyższego warunku oznacza, że konsument osiągnął swoją efektywność prywatną.

Z kolei, jak wynika z rozważań w rozdziale czwartym, dany producent osiąga optymalną kombinację produkowanych dóbr X i Y wtedy, gdy stosunek kosztów

krańcowych tych dwu dóbr    wyznaczający krańcową stopę transformacji

między tymi dobrami (AT,,), równy jest stosunkowi cen tych dwu dóbr (

■ K„ = —.

Cy

(7.2)

Kt*

Spełnienie tego warunku oznacza, że producent osiągnął swoją efektywność prywatną.

7.10.2. Efektywność społeczna

Z przyjętych wcześniej założeń (że mamy do czynienia z gospodarką doskonale konkurencyjną, w której nic występują efekty zewnętrzne i dobra publiczne) wynika, że użyteczność krańcowa związana z konsumpcją danego dobra ((/.»), którą można też określić jako krańcowy pożytek prywatny , równa jest krańcowemu pożytkowi społecznemu (K_r). a z tych zależności wynika z kolei, że stosunek

użyteczności krańcowych różnych dóbr    jest równy stosunkowi krańcowych

pożytków społecznych z tych dóbr    co można zapisać następująco:

(7.3)

Analogicznie, przy wspomnianych wyżej założeniach możemy sformułować relację między kosztami prywatnymi i społecznymi. Ponieważ krańcowe koszty

prywatne (A'*) produkcji dóbr X i Ysą równe ich krańcowym kosztom społecznym (Ak_b), to także stosunek krańcowych kosztów prywatnych tych dóbr    jest

równy stosunkowi ich krańcowych kosztów społecznych ^*^l<ł>|:

(7.4)

K_tM b

7.10.3. Efektywność społeczna w sferze konsumpcji

Jeśli w danym momencie stosunek użyteczności krańcowych dóbr A' i Y dla konsumenta A jest wyższy niż dla konsumenta B. to obaj konsumenci zyskają, gdy konsument A przekaże konsumentowi B pewną ilość dobra V w zamian za pewną ilość dobra X (którą z kolei konsument B przekaże konsumentowi A). Będzie to poprawa (usprawnienie) w sensie Pareto w sferze konsumpcji. Stąd wynika, że optymalny w sensie Pareto podział konsumpcji ma miejsce wtedy, gdy stosunki użyteczności krańcowych dóbr X i Y są identyczne dla każdego konsumenta (czyli wszystkich konsumentów, których oznaczamy kolejno od A do N):

"(*) =

-<N>.

(7.5)

Ponieważ stosunki krańcowych użyteczności dóbr wyznaczają krańcowe stopy substytucji między nimi (£„). równanie (7.5) można też zapisać następująco:

K„(A) = K„(B) = ... = A'„(AT).    (7.6)

Równości (7.5) i (7.6) w warunkach doskonalej konkurencji zostaną osiągnięte automatycznie, skoro każdy z konsumentów będzie konsumował taką kombinację dóbr X i Y. przy której stosunek użyteczności krańcowych tych dóbr będzie równy stosunkowi ich cen. a rynkowe ceny tych dóbr dla wszystkich konsumentów będą identyczne (tak samo. jak i stosunki tych cen).

7.10.4. Efektywność społeczna w sferze produkcji

Jeśli w danym momencie stosunek kosztów krańcowych dóbr X i Y dla producenta A jest wyższy niż dla producenta B. to zmiana polegająca na tym. że producent A zacznie produkować więcej dobra Y. a producent B więcej dobra X spowoduje, iż ten sam poziom łącznej produkcji można będzie wytwarzać przy niższych łącznych kosztach (tzn. przy zaangażowaniu mniejszej ilości zasobów). Ta zmiana będzie poprawą (usprawnieniem) w sensie Pareto w sferze produkcji.