224 225 (19)

224

C'/ęS< II. Podstawy mikroekonomii

Kozdria! 7. Niedoskonałości nnku i rola państwa w gospodarce

225

(7.7)

c,

SK„

(7.11)

Stąd wynika, że optymalny w sensie Parelo podział produkcji ma miejsce wtedy, gdy stosunki kosztów krańcowych dóbr X i Y są identyczne dla każdego producenta (czyli wszystkich producentów, których oznaczamy kolejno od A do iV):

A* (,)    A*(,)    A*(,)

Ponieważ relacje krańcowych kosztów dóbr X i Y wyznaczają krańcowe stopy transformacji między nimi (K„). równanie (7.7) można też zapisać następująco:

Równości (7.7) i (7.8) w warunkach doskonalej konkurencji zostaną osiągnięte automatycznie, skoro każdy z producentów będzie wytwarzał taką kombinację dóbr X i Y. przy której stosunki kosztów krańcowych tych dóbr będą równe stosunkom ich cen. a rynkowe ceny tych dóbr dla wszystkich producentów będą identyczne (tak samo. jak i stosunki tych cen).

Analogicznie można sformułować warunki optymalnego w sensie Pareto podziału czynników produkcji, które tu pomijamy. Zauważmy jedynie, że zamiast relacji kosztów krańcowych różnych dóbr należałoby analizować stosunki produktów krańcowych różnych czynników produkcji.

7.10.5. Efektywność społeczna w sferze wymiany

Jeśli w danym momencie stosunek użyteczności krańcowych dóbr X i Y (czyli ich krańcowa stopa substytucji) dla wszystkich konsumentów jest wyższy niż stosunek kosztów krańcowych tych dóbr (czyli ich krańcowa stopa transformacji) dla wszystkich producentów, to poprawa w sensie Pareto będzie możliwa wtedy, gdy nastąpi realokacja zasobów, w wyniku której wytwarzać się będzie relatywnie więcej dobra X. a mniej dobra Y. Rozważmy to na przykładzie.

Załóżmy, że krańcowa stopa substytucji (K„) dóbr A' i Y. wyznaczona przez

stosunek . wynosi ^. a krańcowa stopa transformacji (K„) tych dóbr. również

wyznaczona przez stosunek ^. wynosi ". A zatem K„ > K„. W tej sytuacji iA ' ł

konsumenci będą skłonni oddać trzy jednostki dobra Y w zamian za jedną dodatkową jednostkę dobra X. a producenci będą musieli zrezygnować z produkcji tylko dwóch jednostek dobra Y, aby zwiększyć produkcję dobra X o jedną dodatkową jednostkę. Tak więc za każdą dodatkową jednostkę dobra X. która jest produkowana i konsumowana, konsumenci zyskują ekwiwalent w postaci trzech jednostc dobra Y, tracąc w stosunku do producentów tylko dwie jednostki dobra Y. Oznacz³

to. że konsumenci mogą zapłacić producentom za wszystkie jednostki dobra X. które są produkowane, a i tak osiągną korzyść netto. Zatem niektórzy ludzie | zyskują, a nikt nie traci. Mamy więc do czynienia z poprawą w sensie Pareto.

Optymalna w sensie Pareto alokacja zasobów ma miejsce wtedy, gdy społeczna krańcowa stopa substytucji (SK„) jest równa społecznej krańcowej stopie transformacji (SK„):

SK„ « SK„.    (7.9)

Przy przyjętych założeniach równość tych dwu stóp zostanie osiągnięta auto-■ matycznic, skoro prywatne i społeczne stopy substytucji są identyczne, podobnie jak prywatne i społeczne stopy transformacji, a stosunek cen dóbr X i Y jest taki sam dla wszystkich konsumentów i producentów. Można to zapisać następująco:

SK „ = K „ dla wszystkich konsumentów = y~- dla wszystkich konsumentów =

Vrt<0    c_y

(7.10) i wszystkic h producentów = —.

[ Analizowaną tu kwestię ilustruje rysunek 7.5. na którym optymalną w sensie Pareto alokację zasobów symbolizuje punkt O_r czyli punkt styczności krzywej ^•transformacji z jedną z tzw. krzywych obojętności społecznej.

Rysunek 7.5. Efektywność społeczna w warunkach doskonalej konkurencji

Krzywił transformacji (inaczej krzywa możliwości produkcyjnych), której __jtstrukcję zaprezentowaliśmy w rozdziale pierwszym, jest. jak pamiętamy, zbio-punktów reprezentujących różne ilościowe kombinacje dóbr X i Y, które darka może przy danych zasobach i efektywności ich wykorzystania wy-