227 (34)

riery zawodowej. Licealiści częściej niż absolwenci innych typów szkół stawiają na ciekawą pracę, w której będą mogli stale uczyć się czegoś nowego, ale, co zaskakujące - ci, co najprecyzyjniej ową karierę zaplanowali, bynajmniej nie zamierzają brać udziału w „wyścigu szczurów”, wysoko ceniąc sobie stabilizację i bezpieczeństwo w gronie rodzinnym.

Kariera zawodowa ma być dla części młodych źródłem prestiżu społecznego (dotyczy to około 20% młodzieży na etapie szkół podstawowych i około 30% na etapie szkół średnich), a rzadziej - zapewniać spektakularne awanse czy prowadzić do posiadania władzy. Młodzież nadal w skali powszechnej nie zaakceptowała ekspansywnej wizji świata jako terenu permanentnych wyścigów, choć dają się zauważyć pewne nowe tendencje w myśleniu młodych świadczące o pojawiających się rysach w dotychczasowym jej obrazie, w którym dominowała bierność wobec zastanej rzeczywistości i ucieczka w wartości familiamo-afiliacyjne.

Praca zawodowa, poprzez którą możliwe staje się budowanie znaczących pozycji materialno-prestiżowych, postrzegana zaczyna być przez pewną część młodzieży także jako ważne źródło doznań wewnętrznych (reakcja na wyzwania, ciekawość świata, otwartość na oferty współczesności), nie zaś tylko jako kategoria czysto instrumentalna. Interesująca, angażująca praca zawodowa stanowi dla wielu istotną wartość. Wprawdzie nastawieniem charakterystycznym dla młodych stała się w większym stopniu niż przed etapem transformacji aktywność pozwalająca w szerszym niż dotychczas zakresie kreować własny los, nie jest to jednak tendencja powszechna, a wielu jej zwolenników nadal nie posiadło kompetencji pozwalających tę aktywność konstruktywnie wykorzystać. Mimo z wolna postępujących zmian w świadomości młodzieży na płaszczyźnie projektowania karier zawodowych, daje się zauważyć opory w interioryzacji wizji świata zawodowego sterowanego przez „nową aksjologię” i trwanie przy wcześniejszych życiowych priorytetach i wartościach, z mniejszą jednak siłą i przekonaniem.

Przeprowadzone badania ujawniły specyfikę grupy adolescentów, dorastających w nowej rzeczywistości, w zmieniających się warunkach społeczno-edukacyjnych, ale pozostających pod przemożnym wpływem rodziców i dziadków ukształtowanych w dużej mierze w poprzednim systemie, funkcjonujących z tamtą świadomością i uczących się dopiero nowych reguł gry rynkowej. Zmiany w zakresie podejścia do kariery zawodowej wśród współczesnej młodzieży (w porównaniu z okresem sprzed przełomu) nie są tak totalne, jak wynikałoby to z trendów ustrojowo--gospodarczych.

Dzisiejsza młodzież kształcona była już według nowych standardów (na pewno inaczej) i do nowych (na pewno innych) zadań, ale wyrosła wśród pokoleń przygotowanych w poprzednim systemie

227