22 (826)

22 I. Teorttycziioprawne zagadnienia siosunkdw finansowych pomiędzy państwem,.

Przepisy Konstytucji i właściwych ustaw powinny określać, jakie jest wyposażenie finansowe terytorialnego związku publicznoprawnego, wskazywać na to, jakie podatki (w całości lub w ułamkowej części) wpływają na rzecz państwa, gminy, innej wspólnoty.

Kompetencje do administrowania w zakresie podatków wyrażają się w tym, że odpowiednie organy państwa tub samorządu terytorialnego wykonują czynności kontroli podatkowej oraz wymiaru i poboru podatków. Organy podatkowe wspomnianych wspólnot terytorialnych mają także uprawnienia do umarzania należności podatkowych, odraczania terminu płatności, rozkładania podatku na raty itp. Chodzi tu więc o realizację zadań organu podatkowego, zgodnie z właściwymi przepisami materialnego i procesowego prawa podatkowego.

Wymiar i pobór zobowiązań podatkowych dotyczących głównych podatków systemu finansowego powinien należeć do organów państwa z uwagi na potrzeby jednolitego i fachowego ściągania należności podatkowych przez wyspecjalizowane służby urzędników skarbowych. Najczęściej też państwo, jako największy terytorialny związek publicznoprawny, administruje głównymi podatkami funkcjonującymi w danym systemie finansowym (a zwłaszcza podatkami dochodowymi. od towarów i usług, akcyzowymi). Gminom pozostawia się z reguły administrowanie (wymiar i pobór) drobnymi podatkami lokalnymi (np. od posiadania psów, od sprzedaży na targowiskach) lub podatkami lokalnymi o stosunkowo prostej budowie (np. podatkiem od nieruchomości), a także wtedy, gdy aparat skarbowy państwa nie ma wystarczająco rozbudowanej struktury organizacyjnej w terenie. To ostatnie uzasadnia, aby korzystać przy poborze podatków ze struktur organizacyjnych samorządu terytorialnego (przykładowo, przy pobieraniu w Polsce podatku rolnego).

Państwo ma większe niż samorząd terytorialny możliwości w zakresie jednolitego i efektywnego poboru podatków. Problem, której wspólnoty terytorialnej organy powinny pobierać podatki danego rodzaju, należy rozwiązywać pragmatycznie i z uwzględnieniem tego, o jaki podatek chodzi (np. czy o skomplikowany, a zarazem podstawowy podatek danego systemu finansowego, czy o drobny podatek lokalny). Również wymogi jednolitego orzecznictwa i jednolitej wykładni przepisów podatkowych muszą być brane pod uwagę. A są one przesłanką uznania, że wymiar podatków powinien raczej należeć do jednostek scentralizowanego aparatu podatkowego państwa, a nie do bardzo licznych organów finansowych gmin. Ponadto podatki przypadające gminom, lecz wymierzane przez urzędy podatkowe państwa, powinny być częściowo administrowane przez organy gminne w zakresie, w jakim administrowanie w sprawach podatkowych wpływa na rozmiary dochodów budżetowych gmin, a więc w zakresie umorzeń podatkowych, odroczeń, rozkładania na raty. Za udziałem organów gminnych w częściowym administrowaniu wspomnianymi podatkami przemawia to, że chodzi tu o dochody gminy, które np. w następstwie umorzenia podatku przez organ państwowy będą odpowiednio mniejsze. Z kolei przeciwko udziałowi organów gminy we wspólnym