233 (39)

O kryteriach klasyfikacji odmian fnnnalnn-funkcjonalnych współczesne] polszczyzny 233

formalno-funkcjonalne: I) język potoczny, 2) język kulturalny („literacki”) i 3) język oficjalny”. Szydłowska-Ceglowa informuje, że język potoczny stanowi w polszczycie emigrantów „prymamą, podstawową odmianę”'⁴. Autorka zaznacza, że „odmiana potoczna to dziedzictwo językowe przenoszone z kraju przez wszystkich, podlegające ewentualnie innowacjom pod wpływem języka obcego"'⁵.

Rzecz wymaga dalszych, nowszych, szczegółowych badań dotyczących większej liczby środowisk polonijnych, z dojściem do syntezy, z uwzględnieniem, naturalnie, wyników badań nad zróżnicowaniem języka polskiego w Kraju.

Furdal zaznacza, że zgodnie z przyjętą zasadą dokonuje podziału na odmiany języka polskiego „według kryteriów lingwistycznych, czyli formalnojęzykowych”'*. Informuje dalej: .Sędzię to podział krzyżowy: z punktu widzenia gramatyki (fonologii, fleksji i składni) oraz semantyki, co w zasadzie będzie się opierać na słownictwie”¹⁷. Na uwagę zasługuje tutaj szczególnie to, że 1) „klasyfikacja ta [...] nie może być rozumiana w sposób rygorystyczny”, 2) poszukuje się dominanty, 3) między omówionymi „odmianami języka nie ma ostrych granic”¹*.

Po syntetycznym przeglądzie 12 odmian języka „w warunkach polskich” włącznie z .językiem potocznym literackim mówionym”, o którym Furdal pisze, że jest to „najważniejsza społecznie odmiana językowa, ośrodek [...] układu i miernik w odniesieniu do innych odmian”, przedstawia autor, jak to określa, „ostateczny obraz polskiego języka etnicznego”¹⁹. Wymienia tutaj Furdal 5 odmian: język naukowy, język artystyczny. język potoczny literacki mówiony, język potoczny miejski i język potoczny ludowy²⁰.

Ważnym kryterium stosowanym zazwyczaj w klasyfikacji odmian formalno-funk-cjonalnych i stylów jest to, czym one różnią się na poszczególnych poziomach systemu językowego, z uwzględnieniem ich (tych poziomów, inaczej: systemów cząstkowych języka) stopnia otwartości (większa słownictwa, mniejsza gramatyki). Taki jest zresztą naturalny układ (ciąg) klasyfikacji: od przeciwieństwa na różnych poziomach (z poziomem fonetyczno-fonologicznym włącznie), jak np. odmiana ogólnopolska (naczelna): odmiany regionalne wiejskie i miejskie, aż po drobne odmianki, charakteryzujące się głównie, jeżeli nie wyłącznie, stosunkowo nielicznymi właściwościami słownikowymi i frazeologicznymi (jak m.in. tzw. biolekty czy odmianki rodzinne itp.).

W podanym w Encyklopedii języka polskiego schemacie zróżnicowania języka narodowego, nawiązującym do koncepcji Klemensiewicza, zaznaczono wyraźnie

iiwsyletu im. Adama Mickiewicza (Poznań 4-5 maja 1994 /:). Pod red. Z. Krąży ńskicj, Z. Zagórskiego. Poznań 1995, s. 127. Tamże niektóre ważniejsze pozycje bibliograficzne.

¹⁵ Ibidem, s. 127-135.

'•Ibidem, s. 130.

¹⁵Ibidem, s. 135.

¹¹ A. Furdal, Językoznawstwo otwarte. Wyd. 2. rozszerz. Wrocław-Warszawa 1990, s.221.

¹⁷ Ibidem.

" Ibidem.

” Ibidem, s. 222-224.

* Ibidem, s. 224.