237 (34)

O kryteriach klasyfikacji odmian formahio-funkcjonalnych współczesnej polszczyzna 237

na skomplikowane, wielopoziomowe i wielokierunkowe układy i relacje społeczne. Komplikuje rzecz od strony metodologicznej również to, że interesująca nas klasyfikacja dotyczy nie tylko materii językowej, lecz także innych zjawisk życia społecznego, co z kolei wprowadza do tego rodzaju rozważań problematykę obcą (psychologiczną, socjologiczną, etnologiczną itd.). Językoznawca stawia sobie tutaj określone zadanie, ale - żeby je jak najlepiej rozwiązać — powinien wejść też na obcy teren. Wtedy jedną z kwestii jest konieczność pogodzenia różnych, czasem sprzecznych, racji. Nie jest rzeczą przypadku, że stosunkowo prościej przedstawia się np. wyodrębnienie odmiany mówionej i pisanej, polszczyzny ogólnej i gwar wiejskich; większa panuje tutaj zgodność poglądów. Większa jest rozbieżność np. w rozumieniu i opisie odmiany potocznej, socjolektów i in., a także odmianek rodzinnych i idiolektów. Konieczne jest oczywiście przełamywanie tych różnych trudności teoretycznych i materiałowych związanych z szerokim otwarciem się językoznawstwa na kontakty z innymi dyscyplinami naukowymi. W ten sposób lepiej będzie można ugruntować (upraszczając przy tym i maksymalnie ujednolicając terminologię) szerokie ujęcia o charakterze syntetycznym, dotyczące klasyfikacji odmian i stylów języka polskiego w Kraju i za granicą.

Wypada na koniec stwierdzić, że wszystko zdaje się wskazywać na to, iż w badaniach nad odmianami i stylami współczesnej polszczyzny najlepsze wyniki mogą dać jedynie, mimo licznych przeszkód, opisy kompleksowe, wielostronne, w których dominować jednak będą kryteria językoznawcze³⁹.

On Classification Criteria for Formal and Functional Yarieties of Modern Polish (Summary)

The classification in ąuestion pertains not only to language as such but also to other phenomena of social iife. Conseąuently, the linguist has to consider the problem form the psychologicai, sociological, ethnological and other dimensions. However, in doing so the linguist must compromisc different, sometimes contradictory, approaches. It is not a coincidence that a linguist finds it relatively simple to identify the spoken and written varieties, standard Polish and, for example. rural dialects sińce opinion on that is uniform. There are morę problems when it comes to the understanding and dcscribing colloąuial speech, sociolects as well as native yarieties and idioiccts. Ob\ tously, it is necessary toovcrcome the different theorctiual problems that linguistics has to face when commg in contacl with other disciplines. Adoption of this upproach will help to strengthen, by sunplifying and unifying the terminology, the synthetie classification of the yarieties of Polish uscd in Polarni and abroad

It seems that only complex, multi-dimcnsionul descriptions of the yarieties and styles of modem Polish, in which the linguislic criteria are most unportant, can givc beat resuiu.