238 239

o    Ordynacja większościowa premiuje partie zwycięskie w danym okręgu

JNOWI AKTORZY ŻYCIA

3 wyborczym. JeśS są to jednomandatowe okręgi wyborcze, to mandat uzysku* o je kandydat tej partii, który uzyskał najwięcej głosów. Drugie miejsce na liście oddanvch głosów (choćby było ich tylko nieznacznie mniej) rozpoczyna listę kandydatów, którzy definitywnie odpadli z wyścigu wyborczego. Ordynacja większościowa mniej dokładnie odzwierciedla preferencje polityczne wyborców (wfele głosów pada na kandydatów, którzy nie zajęli w danym okręgu pierwszego miejsca 1 ale elf minuje ona z parlamentu partie o słabszym poparciu i jest siłna zachętą dla polityków i ich partii do łączenia się w duże bloki wyborcze. Ve jest to oczy*wiście zależność automatyczna, lecz jedynie tendencja ujawniająca się w dłuższej perspektywie czasu. W 1991 roku wybory do Senatu odrywały się w Polsce według ordynacji większościowej, a mimo to rezultatem ó\4o znaczna rozdrobnienie Senatu: ^aż 16 senatorów było reprezentantami o? ugrupowań mających po jednym mandacie łub weszło do Senatu jako nieza-< teznr ('W atr 20Q3b: 1061 W dłuższej perspektywie czasowej ordynacja więk-^ szosciowa z reguły prowadzi do u kształtowania się dwubiegunowego systemu £ oamjnego. Ordynacja mieszana oznacza, że w pewnych okręgach wyborczych posue się według omymacji proporcjonalnej, a w innych — większościową.

Reacje między partiami są istotne z punktu widzenia koalicyjnego poten-ojar— tkwiącego w syste^e party "'mmi. Poszczególne partie mogą definiować ratę konkurencyjne albo jako sprzymierzeńców, z którymi można współpracować. afcc jakc wrogow. z którymi współpraca nie wchodzi w grę. Jeśli w sys-Bne partyjnym przeważa kooperacja. tc koalicyjny potencjał jest duży, jeśS natomiast przeważa wrogość. to kcafojny potencjał jest niewielki. a zawierane za względów tacyczmyc^ koafeje są niestabine. podobnie jak uformowane na

Ste poszczególny parta w parlamencie zakazy oczywiście od rozstrzygnięć wyborczycm Bywa jednak tak. że kolejne wypory nie zm-eme a zasadniczo sKaa. partyjnego panarnentu. Te same partie z kadencji na kadencje wchodzą oz parsmeroj. a zrnany potegaja co najwyżej na nieco zmienionych

skPrsDlfDDwszyi mkadkn , ^- wT9I {77=i~ —ziK&icz 1988] wyróżnia trzy typy skon-soidonranych sjs©mó« partyjnych; (i niezrównoważory'. (2) zróv*moważony

ze sobą kilka mniejszych partii, a żadna z nich nie jest w stanie zapewnić v> ~ bie dominującej reprezentacji parlamentarnej. W związku z tym reprezentacje > parlamentarne partii zmuszone są do zawiązywania koalicji w ce^u wytomeniu £ rządu. Ten typ systemu partyjnego wyłania stosunkowo najmniej stabine rządy f które rzadko funkcjonują nieprzerwanie przez całą kadencję. Z sytuacja taka ? mieliśmy do czynienia np. we Francji przed de Gauftem i mamy do czynienie 5 obecnie w Polsce.

Partia jest zinstytucjonalizowanym aktorem zbiorowym pottycznej przestrzeni życia publicznego. Bierze ona także udział w dyskursie toczonym * przestrzec aksjologicznej, poprzez formułowanie roszczeń kJeotogcznyęh i aksjóktycznycr interpretacji rzeczywistości społecznej, ale zasadnicza, arena, ją dośaleró przestrzeń polityczna, bowiem w tej właśnie przestrzeni toczą śę napstotne*-sze dla partii gry o udział we władzy. Dła partii politycznej uczestoczene w dyskursie aksjologicznym jest o tyle ważne o ie poprawia poziom tegtyrrkzacp jej roszczeń do władzy. Instytucjonalizacja partii politycznej prowadź do wyraźnex zarysowania granic, odróżniających ją od innych zbiorowych aktorów dziateęa-cych w przestrzeni polityczny. Granice te wytycza profil ideologiczny program polityczny, który musi wyróżniać partię z tia poetycznego, ale także ^rozwsazane organizacyjne: przede wszystkim — formalne cztonkostwo. które oznacza, źs me można należeć do dwóch konkurujących ze sobą partii. Ponadto- stafcU w <ó-rym skodyfikowane sa rełacje pomiędzy członom a tteKMHśctwerii pan określona jest wewnętrzna organizacja partii i jej funkcjonowanie. a także sposób powoływania gremiów kierowniczych, tryb podejmowane decyzji wtaźac/cr dta członków określonej partii. W statucie wyłożone są też ogólne strategczne cee które stanowią rację bytu określonej partii

Jak pisze Rosę i Mackie (1988). jeśS grupa pokr.rów chce powołać oc żyda źnstytiKjonafizowaną. partię musi dokonać trzech rzeczy.

1)    stworzyć ponadłokalna, organizację, aby móc uczestniczyć w wybcracr na szczeblu ogólnokrajowym:

2)    desygnować kandydatów do wyborów.

3)    kontynuować desygnowanie Kancytiatow w kolejnych wjboracrL Niespełnienie któregokolwiek z tych trzscr warunków sznacza ze ne

many do czynienia ze zinstytucjonatizowara parta polityczną Parta raóra jest w stanie desygnować kandydatów tyłka w jecnyzr wyccracn - jest ^e-meryda polityczna. Partia, która nie desygnuje fcancydató* przestaje pyt partią. a staje się albo grupa nacisku albo sż pofitycznyro 2 kctó partia, <ióra nie ma ogólnokrajowej stntejry es z gcry srzzans na S3-tus grupy mniejszościowej i rśgdy ne zdobędzie >rtróln we włączy na szoze-

lnsiytixgonafezacja partii poftycznej jesł wprawdzie neoczow'/-' *arjrv kiem jej sprawnego funkcjonowanie w pofeyczną przesrzen życe pJDkzregc aie rodzi też pewne rueoezpieczeńsiwai na kiars zwmor jwagę nemeoc socjolog Robert Mchełs (1962) jeszcze w 1911 rofeu. Barczc kategoryczne pesymistyczne w swej wymowie stwertzaria. wnUcapcs z jegc ocsarwacl snego systemu pamyynego Nuemec i innych krajów eurupeęskcr pjty J®9c rozczarowania sposobem ńjnkpprowanta przeoe •szysikr' 'wemeorje