240 (16)

od linii widnokręgu do oka obserwatora zależy od aktualnego modelu atmosfery, a zwłaszcza od pionowego rozkładu temperatur. Najbardziej jednoznacznie wyraża to współczynnik załamania n_t promienia świetlnego w atmosferze.

Zależność określająca aktualne obniżenie widnokręgu z uwzględiuemem współczynnika załamania ma postać

k - 1,972• Sa-U-nJ.    (13.10)

gdzie:

<i — wzniesienie oczu obserwatora ponad poziom morza [ml. n, — współczynnik refrakcji tercstrycznej.

W różnych publikacjach przyjmuje się średnią wartość współczynnika n_x w granicach 1,125—0,16.

Rzeczywiste wartości współczynnika n₂ zmieniają się w ciągu doby w dość dużym zakresie (Kazański [7]). W wyniku tych zmian ulega odpowiednim wahaniom war-

Rys. 13.6. Dobowy cykl zmiany obniżenia widnokręgu dla stałego wzniesienia oczu

tość obniżenia widnokręgu Na rys. 13.6 przedstawiono zmianę obniżenia widnokręgu w czasie jednej doby.

Chcąc określić dokładną wartość obniżenia widnokręgu na podstawie wzoru (13.10), należałoby dokładnie znać aktualną wartość współczynnika refrakcji ter©-stryczncj na drodze przebiegu promienia świetlnego. W warunkach okrętowych dokładne określenie tych parametrów jest raczej trudne. Prostszy jest bezpośredni ponuar obniżenia widnokręgu za pomocą nachylomier/a (p 10.1.)

Błąd średni obliczenia aktualnej wartości obniżenia widnokręgu za pomocą tablic z uwzględnieniem poprawek wynosi ±0,63' (Kazański [7®. W rejonach arktycznych wartość błędu średniego wzrasta do ±1,1' (Tarasów [17]).

Jeżeli dokonuje się pomiaru obniżenia widnokręgu nachyłomicr/cm, to błąd średni określenia obniżenia widnokręgu wynosi od 0.1' do 0,2 (Radiowiec-ki [13]).

Obniżenie widnokręgu zmienia się w czasie stosunkowo wolno. Według obserwacji Djakonowa [3] godzinna zmiana waha się od 0,1' do 0,5'.

240