263&4

2li8 Kozdziai szesnasty

Który odszedł od świata, bardziej mogły zachęcić do życia niż słowa jakiegokolwiek innego myśliciela.

Ta księga dla ludzi zmęczonych wszystkich stuleci ma wszakże jedną cechę wspólną z przejawami rzeczywistej mistyki. Oto również i w niej przezwyciężona została — w miarę możliwości — obrazowość. Oto i w niej zdjęto barwną i błyszczącą szatę myślenia symbolicznego. I dlatego też hnitaiio nie jest związana tylko z jedną epolcą w rozwoju kultury; równie jak ekstatyczna kontemplacja wszechjedności oddala nas ona od wszelkich kultur. Nie należy do żadnego konkretnego okresu w dziejach kultury. To wyjaśnia fakt, że miała ona dwa tysiące wydań. Stąd także staje się jasne, dlaczego sprawy jej autorstwa i daty powstania nie można było rozstrzygnąć, dlaczego próbowano umieszczać tę datę na przestrzeni aż trzech stuleci. Tomasz nie na darmo powiedział: „Ania nęScirP* — „Upodobaj sobie w tym, że pozostaniesz nieznany.”

km

li u&M

•ala trzeźwa praldyka i m	; kość życic-	■
■ ja U i niższe przejawy śre	3 niowieeSne-	i i	y)=i'
om przez te same wioli:	-io tendencję	u t:
dziedzinie wiary i speki	liccji zawsze
iego stopnia owe fi>vmy u	lyśk-nla były	•• • (;; "	di
|i literackiej, wywodzącej	się ze źródeł

a by pojąć ducha średniowiecznego jako pewną jedność i całość, trzeba 1 \ przestudiować jego podstawowe formy myślenia nie tylko tam, gdzie

greckich 1 żydowskich, a .nawet egipskich i babiloński cii, to w życiu codziennym formy te działały naiwnie i żywiołowo, bez bagażu nośnia tonizmu i innych kierunków umysłowych.

Człowiek średniowieczny rozumuje w swym życiu codziennym tymi samymi kategoriami co w swej teologii. I tu, i tam fundamentem jest ów architektoniczny idealizm, który scholastyka zwala realiza wyodrębnienia wszelkich danych poznania oraz nadaniu im kształtu jako pewnej swoistej istocie, potrzeba uporządkowania ich z Lmj rira "V związki hierachiczne; umysł Średniowiecza nieustannie wznosi! z danych poznania świątynie i katedry, jak dziecko, które bawi się klockami.

Wszystko, co w życiu zdobyło sobie trwałe stanowisko, co stało się konwencją życiową, uzyskiwało wagę uświęconego porządku; taki kształt przybierały zarówno najzwyklejsze obyczaje i nawyki, jak i najgłębsze sprawy w boskim planie świata. Bardzo wyraźnie ujawnia się to np. w tycli zapatrywaniach na przepisy etykiety dworskiej, które pozostawiły nam opisy dworu, chociażby u 01iviera de La Mar che czy Alićnor z Poitiers. Stara dama traktuje owe przepisy jako mądre prawa, które niegdyś ustanowione zostały na dworach królewskich drogą wyboru i orzeczenia; odtąd przestrzegać się ich będzie zawsze. Dla Alićnor etykieta uosabia mądrość wieków: ,,I wtedy usłyszałam przemawiających przodków, którzy wiedzieli...” ¹ Widzi ona, że czasy stale się pogarszają: od mniej więcej dziesięciu lat niektóre panie we Flandrii stawiają łóżko położnicy przed ogniem, „z czego bardzo szydzono” ^z, albowiem dawniej nie czyniono tego nigdy;

XVII. FOK Ml' MY&LENIA

ŻYCIU PRAKTYCZNYM

wM