286 287

na obrazie przezroczowym, dziecko może zrelacjonować nie tylko poszczególne obiekty odzwierciedlone na obrazie, ale również ich aktualne lub potencjalne czynności.

Tablice flanelowe bywają nazywane flanelografami. Mają one szerokie zastosowanie w edukacji wczesnoszkolnej. Wspólnie z dziećmi możemy bowiem „tworzyć” określone sytuacje występujące w poznawanej rzeczywistości w celu bardziej skutecznego ich opracowania.

Duże znaczenie mają również tablice magnetyczne. Sposób ich wykorzystania jest podobny do tablicy flanelowej.

Obecnie podam jeden z wielu możliwych przykładów wykorzystania obrazów przezroczowych, ilustrujący ogólne założenia stosowania tychże środków w początkowym etapie kształcenia dzieci.

Przygotowano cykl przezroczy pt. Ostrożnie z ogniem. A oto treść wspomnianego cyklu przezroczy:

Pewnego letniego poranka mama, wychodząc w pole, ostrzegała swojego syna, aby podczas jej nieobecności w domu nie bawił się zapałkami. Po wyjściu jednak rodziców z domu chłopiec zaczął się bawić. Najpierw zbudował rakietę. Po kilku „lotach” rakiety stwierdził, że nie wyglądała jak „prawdziwa”. Wziął pudełko zapałek, które leżało na stole, i zapalił końcową część rakiety, a następnie wypuścił ją w powietrze. Rakieta poleciała w kierunku stodoły i upadła na siano. Powstał pożar. Po chwili przyjechała straż pożarna i ugasiła ogień. Stodoła jednak spłonęła.

Dokonano ekspozycji przedstawionego cyklu przezroczy. Powinnością wszystkich dzieci było dokładne obserwowanie przebiegu poszczególnych zdarzeń i skonstruowanie określonego opowiadania. Następnie dokonano powtórnej ekspozycji tych przezroczy. Dzieci zebrały się na krótko w grupach i miały podczas tejże ekspozycji dokonać wyboru jednego obrazu w celu przygotowania doń odpowiedniego komentarza w postaci dialogu. Później nastąpiła aktywność indywidualna. Jedna z grup wybrała trzeci z kolei obraz, przedstawiający rozmowę dwóch chłopców na temat latającej rakiety. Niżej przedstawiam fragment stenogramu, ilustrujący grupowy sposób opracowania komentarza.

Uj — Na obrazku było dwóch chłopców...

Uj — Trzeba dać im imiona...

Uj — Marek i Wojtek.

U ^ — Staś.

U | — Niech będzie Marek i Staś.

Uj — Do Marka przyszedł Staś.

U2 — Musimy powiedzieć, co powiedział Staś...

U 2 — Co robisz, Marku?

U^ — Jesteś sam w domu?

Uj — Myślę, że najpierw przywitał się z Markiem.

Uj — Powiedział: Cześć, Marku. Co robisz?

^{1 r}' — Marek mu najpierw odpowiedział: Cześć Stachu, a później Marek zapytał:

— Mógł od razu zapytać.

U| — Tak, to będzie pierwsze zdanie. Co dalej... zapomnieliśmy, kto będzie Markiem, a kto Stasiem.

U^ — To ustalimy później.

Uj — Może teraz.

U| — Waldek ma rację. Każdy z nas musi coś powiedzieć...

U2 — Mamusia i tatuś poszli w pole i ja zpstałem sam w domu.

U | — Czy zgadzacie się?

U2 4 — Zgadzamy...

U^’— Popatrz, zbudowałem rakietę...

Uj — Ecc... taka rakieta.

U2 — Wcześniej Staś zapytał: Co to?

U| — Może i tak było...

U^ — Wojtek niepotrzebnie powiedział: „Eee... taka rakieta”. Staś chciał, żeby Marek puścił rakietę. Powiedział, puść rakietę...

Uj — Waldek dobrze mówi, a Marek Stasiowi powiedział: popatrz, jak pięknie lala moja rakieta...

U^ — Teraz można powiedzieć: Eeee... taka rakieta. Widziałem prawdziwą rakietę w telewizji, jak leciała, to palił się ogień...

Dyskusja w grupie toczyła się dalej. Końcowym jej efektem był komentarz w postaci dialogu i ustalenie ról dla poszczególnych dzieci. Niżej podaję tekst opracowanego komentarza wraz z zaznaczeniem ról przewidzianych przez grupę dla poszczególnych dzieci.

„Staś (U^): Cześć Marku. Co robisz?

Marek (Uj): Mamusia i tatuś poszli w pole i ja zostałem sam w domu.

Staś (U^): Co to?

Marek (LT|): Zbudowałem rakietę. Popatrz, jak pięknie lata moja rakieta.

Staś (Uj): Eee... taka rakieta, widziałem prawdziwą rakietę w telewizji, jak leciała, to palił się ogień.

Marek (U^): Zaraz będzie prawdziwa. Zobaczysz?

Staś (U |): Czego szukasz?

Marek (U^): Zapałek.

Staś (Uj): Nie rób tego, może stać się coś złego.

Marek (Uj): Nic bój się, nic złego się nie stanie...”.

W dalszym ciągu eksponowano poszczególne obrazy przezroczowe. W momencie, kiedy wyświetlano wybrany przez daną grupę obraz przezroczowy, grupa inscenizowała dialogiem przedstawioną scenę.

287