291 (5)

zmieniały się w czasie i przybierały zróżnicowane formy. Nowe zachodnie trendy - jak ekologia - były kompilowane i tasowane z polskimi warunkami i z pewnymi wyobrażeniami dotyczącymi zachodniego życia rozumianego jako światowość. Paweł Śpiewak (1987) pisał na przykład o nowym dla łat 80. wcieleniu inteligentów w mieszkaniu z mebłościanką, ubierających się w wyciągnięte swetry i jadających soję.

i 30..

7.3.2. Lata 90. XX wieku

fWKS;

Styl życia Polaków zmienił się w widoczny sposób w ciągu ostatnich dwudziestu lat. W procesie tych przemian zderzają się ze sobą różne tendencje kulturowe, a fascynację „zachodnim stylem życia" ogranicza związana z globalizacją tendencja do promocji lokalnych tradycji. W przemianach tych nie chodzi jedynie o to, że pojawiają się nowe produkty i nowe usługi. Zmieniają się również cały czas znaczenia przedmiotów i wyborów. Dynamika ta jest uwarunkowana zarówno przez globalne procesy, jak i przez specyficzną dla Polski wersję gier o tożsamość. Domy mające przypominać „dworki" czy „pałace”, zwane gargamelami, przez chwilę jedynie były symbolem nowego, komfortowego życia i szybko stały się synonimem polskiego nuworyszostwa i bezguścia. Inne znaczenie mają też wakacje w Tunezji czy w Egipcie, które aa początku lat 90. były dla Polaków wymarzoną egzotyczną podróżą życia. Niegdyś kojarzone z bywaniem w świecie, dzisiaj są rozpoznawane jako oferta dla niewymagającego masowego turysty, który czas wolny spędza na leżaku przy hotelowym basenie, ewentualnie w ramach podobnej do szkolnej wycieczki „zalicza” zabytki i piękne widoki. Dostępność pewnych wyborów sprawia, że ci, którzy należą do wyższej klasy średniej, gorączkowo poszukują niecodziennych miejsc i nowych sposobów spędzania urlopu.

Pierwsze lata „transformacji" upływały w Polsce przede wszystkim pod znakiem „doganiania Zachodu” w różnych dziedzinach życia. W latach 90. nowe możliwości i oferta rynku w doświadczeniu większości zapewniały poczucie odzyskiwania godności i awansu cywilizacyjnego. Najpierw budki z wietnamskimi i chińskimi potrawami, potem McDonakTs, a także kupowane na bazarach wzorzyste tureckie swetry, egzotyczne wycieczki, sprowadzane z zagranicy samochody i telefony komórkowe dawały możliwość przymierzania się do „zachodniego stylu życia”.

Od lat 90. prowadzono w Polsce wiele badań dotyczących różnych aspektów zmieniających się stylów życia. Przedmiotem zainteresowania stała się zwłaszcza „klasa średnia” i to, co miałoby świadczyć o jej powstawaniu. Od początku istnienie klasy średniej w Polsce było przedmiotem wątpliwości. Zastanawiano się nad tym, co w polskich warunkach można uznać za symptomatyczne dla stylu życia klas średnich oraz co odróżnia starą klasę średnią od nowej. Omówione tu przemiany były widoczne gołym okiem, jednak diagnozowanie istnienia klasy średniej w jej starej czy nowej wersji wymagało

Style życia w Polsce w perspektywie historycznej 291

Pj&gp