29

Sandro Botticelli

(1 445-1 510) - wioski malarz ze szkoły florenckiej; pracował i tworzył samodzielnie, miał własną pracownię, w której realizował zamówienia; jego dzieła obejmowały tematykę religijną (Sw. Sebastian, Pokłon trzech króli, freski w Kaplicy Sykstyńskiej na zlecenie papieża Sykstusa IV: Młodość Mojżesza, Młodość Chrystusa), mitologiczną (Narodziny Wenus), alegoryczną (Wiosna); pod koniec życia uległ fascynacji ideologią Savonarali, co wpłynęło na zmianę stylu malowania (uwidocznił się tragizm, katastrofizm, moralizatorstwo).

Sandro Botticelli, Portret nieznajomego z medalem (1474)

Masaccio (Tommaso di Ser Giovanni di Monte Cassai) (1401-1428) — malarz wczesnego renesansu; jako jeden z pierwszych malarzy tworzył anatomiczne wizerunki ludzkiego ciała, stosował renesansową perspektywę; jego największe dzieła to fresk w kościele Santa Maria No-vella we Florencji (Trójca święta) i freski z kaplicy Brancaccich we Florencji (Grosz czynszowy).

Fra Angelico (Guido di Piętro, zw. II Beato)

(1 387-1 455) - malarz wczesnego renesansu ze szkoły florenckiej, dominikanin; malował obrazy, freski (klasztor San Marco we Florencji i kaplica Mikołaja V w Watykanie) i miniatury o tematyce religijnej, beatyfikowany przez Jana Pawła II, patron a rtystów.

Giovanni Battista di Quadro

(?—1 590) - włoski architekt; od 1 550 roku działający w Polsce, przede wszystkim w Poznaniu; jego dziełem są: ratusz i sukiennice w Poznaniu, nagrobek biskupa Konarskiego w katedrze poznańskiej, ratusz w Krobi, kamienice poznańskich mieszczan.

Pieter Bruegel (Brueghel) starszy, zw. Chłopskim

(ok. 1528-1569) - niderlandzki malarz; twórca tak zwanego pejzażu kosmicznego (Kalendarz); uprawiał malarstwo figuralne, czerpiąc z tematyki biblijnej, mitologicznej i wiejskiej (Budowa wieży Babel, Wesele chłopskie, Pejzaż z upadkiem Ikara), ilustrował przysłowia ludowe (Zły pasterz, Złodziej gniazd); stylistyką bliski był twórczości Boscha.

Ratusz w Poznaniu (XVI w.)

Architektura

Renesansowe tendencje przenikały do Europy Północnej i Środkowej dzięki wędrówkom artystów włoskich sprowadzanych na dwory królewskie i magnackie. W Polsce nowe trendy zaszczepili przybyli z Włoch Franciszek Florent-czyk i Bartolomeo Berrecci, którzy kierowali przebudową Wawelu zgodnie z założeniami artystycznymi odrodzenia.

Sztuka renesansu w Polsce

Na przełomie XVI i XVII wieku powstał „polski renesans", którego charakterystyczną cechą w architekturze jest at-tyka (ścianka, balustradka lub rząd ozdób, tzw. szczycików) wieńczących elewację renesansowej budowli, znajdujących się ponad gzymsem i osłaniających dach. Attyka polska z II połowy XVI wieku jest elementem takich budowli, jak zamki, ratusze, kamienice - składa się z wysokiego cokołu, który zdobi rząd ar-kadek, nisz, waz, kul lub ślimacznic. Pełniła rolę dekoracyjną oraz jako zabezpieczenie przed pożarami. Wybitnym dziełem tego okresu jest idealne miasto renesansowe Zamość według projektu włoskiego architekta Bernardo Morando pracującego na zlecenie Jana Zamoyskiego.

Ratusz w Zamościu (XVI-XVII w.)

Zamek w Baranowie Sandomierskim (przykład renesansowej attyki XVI—XVII w.)

__

Polska magnateria, budując swoje rezydencje, czerpała inspiracje z zamku wawelskiego, który po przebudowie stał się wzorem architektury renesansowej w kraju. Przykłady polskich budowli renesansowych to przede wszystkim ratusz w Poznaniu zaprojektowany przez Giovanniego Battisty Quadro, zamki w Baronowie (Santi Guc-ci), Brzegu (bracia Franciszek i Jakub Parr), Krasiczynie (Gale-azzo Appiani), kamienice mieszczańskie, ratusz w Zamościu.

Rzeźba

Rozwinęła się przede wszystkim rzeźba nagrobkowa różnorodna pod względem formy - architektonicznego kształtu, jak i sposobu przedstawiania zmarłego oraz sposobu dekoracji. Przykładem może być polski nagrobek piętrowy, przeważnie przeznaczony dla dwóch osób, z wyrzeźbionymi postaciami leżącymi na płytach nagrobnych w polach umieszczonych jedno nad drugim. Do znanych polskich nagrobków zaprojektowanych najczęściej przez włoskich artystów możemy zaliczyć: nagrobki Zygmunta II Augusta i Stefana Batorego na Wawelu (Santi Guc-ci), kasztelana Jana Tarnowskiego w katedrze tarnowskiej (Giovanni Maria Padovano), biskupa Adama Konarskiego w Poznaniu (Hieronim Canavesi), dekoracja tumby grobowej króla Jana Olbrachta w katedrze wawelskiej (Franciszek Flo-rentczyk), nagrobek króla Zygmunta I w kaplicy Zyg-muntowskiej na Wawelu (Bar-tolomeo Berrecci) oraz nagrobek biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego na Wawelu i biskupa Jakuba Uchańskiego w katedrze w Łowiczu (Jan Michałowicz z Urzędowa).

Malarstwo

Sztuka polska okresu renesansu najbardziej zaznaczyła się w architekturze i rzeźbie. Wśród polskich malarzy warto wymienić: Marcina Kobero (ok. 1550-przed 1598), malarza portrecistę, nadwornego artystę polskich królów (Portret Stefana Batorego, Portret Anny Jagiellonki), oraz Stanisława Samostrzel-

Santi Gucti - nagrobek Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej (XVI w.)

HISTORIA LITERATURY