S5001375 (2)

Fot. 48. Starszy chłopiec ze szkoły dla dzieci z poważnymi trudnościami w uczeniu się podtrzymuje i obejmuje dziewczynkę z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami

opiekunowi, rodzicowi czy terapeucie, dorosły lub dziecko demonstruje zaufanie do niego i do samego siebie. Podtrzymywanie może być częściowe lub całkowite.

„Kołyska”. Przykładem podtrzymywania i obejmowania jest kołysanie. Opiekun siada za osobą upośledzoną i, nadając swemu ciału kształt „fotela", delikatnie kołysze ją z boku na bok nucąc przy tym lub śpiewając (zob. fok 48 i rozdział 1). Dzieci można kołysać silniej w tył i w przód, aż dziecko znajdzie się niemal w pozycji do góry nogami. Budzi to u małych dzieci szczególny entuzjazm, jest też łubiane przez starszych, jednak podtrzymujący partner musi być w tym przypadku dość silny. Swobodne kołysanie pomaga zmniejszyć spastyczność, pobudza kontakt między podtrzymującym i podtrzymywanym, a także przygotowuje osobę upośledzoną do dalszych doświadczeń ruchowych. Kołysanie może być wykorzystane jako przygotowanie do terapii logopedycznej.

Podtrzymywanie. Opiekun kładzie się na plecy i podtrzymuje, całym swoim tułowiem, upośledzoną osobę, leżącą na nim wzdłuż jego ciała (fot. 6). Osoba upośledzona leży na brzuchu, z ramionami i nogami szeroko rozpostartymi po obu stronach opiekuna. Jest to pozycja najbardziej sprzyjająca rozluźnieniu. Opiekun obejmuje osobę upośledzoną i może się delikatnie kołysać z boku na bok. Ta pozycja sprzyja nawiązaniu kontaktu wzrokowego, może jednak przysparzać opiekunowi pewnych problemów, gdy kołysana osoba się ślini.

Podtrzymujący może leżeć na podłodze na brzuchu, a osobę upośledzona

ulrttda się, także twarzą w dół, na jego plecach wzdłuż kręgosłupa. Kończyny osoby upośledzonej powinny zwisać po obu stronach opiekuna, chyba że są spastyczne i napięte. Jeżeli u dorosłego człowieka wykształcił się nawyk pityjmowania skulonej, zgiętej pozycji, będzie go raczej trudno „otworzyć”. Zwykle jednak po zastosowaniu łagodnych środków sztywny, dotknięty skutkami długotrwałej „zinstytucjonalizowanej” opieki dorosły stopniowo poddaje się, nawet gdy jest to dla niego całkiem nowe doświadczenie. Opiekun może się lekko kołysać lub delikatnie wyginać plecy w luk. Celem tych doświadczeń jest wywołanie i ^wspomaganie rozluźnienia, pomoc w odczuwaniu przez osobę upośledzoną własnego ciała przez kontakt z ciałem innego człowieka, oraz nawiązanie jakiejś formy komunikacji, choćby bardzo prymitywnej. W tym ćwiczeniu daje się także odczuć ciepło płynące z ciała drugiej osoby. Ta wymiana ciepła pomaga osobie upośledzonej zrelaksować się. Niektóre osoby lepiej się rozluźniają leżąc na plecach opiekuna, inne wolą leżeć na jego brzuchu.

Dla osób'upośledzonych bardzo ważne jest doświadczanie własnego ciała w kontakcie „przeciwko” ciału innego człowieka. Tego rodzaju doświadczenie można osiągnąć nie tylko w kontakcie z drugim człowiekiem, lecz również leżąc na podłodze lub innym podłożu utrzymującym ciało. Ważne jest, aby osoby upośledzone doświadczyły całości ciała oraz tułowia, jako naturalnego łącznika głowy i kończyn. Tego typu stymulacji i informacji zmysłowej potrzebują szczególnie ludzie ze znacznym upośledzeniem jakiegoś zmysłu, np. niedowidzący, niedosłyszący, niewidomi lub głusi.

Podrzucanie. Opiekun siada na podłodze, wyciągając nogi przed siebie, a osoba upośledzona leży w poprzek, twarzą w dół tak, że jej brzuch spoczywa na udach opiekuna. Opiekun może kołysać lub delikatnie podrzucać osobę upośledzoną, co ma kojący wpływ i przynosi jej ulgę — delikatne kołysanie i podrzucanie może na przykład uciszyć osoby, które nieprzerwanie krzyczą. Efekt uspokajający w tym doświadczeniu daje ucisk na splot słoneczny. W tej pozycji można poklepywać osobę upośledzoną po plecach wzdłuż kręgosłupa, co zwykle sprawia jej przyjemność. Delikatne, lekkie podrzucanie stosowała pewna nauczycielka w pracy ze spastycznym chłopcem. Był on tak usztywniony, że nie mógł siedzieć — ćwiczenie pomagało powoli rozluźnić chłopca, aż osiągał pozycję półleżącą, w której można było go karmić. Przed każdym obiadem nauczycielka siadała na krześle i przez piętnaście minut podtrzymywała chłopca leżącego na plecach w poprzek jej ud.

Osoba upośledzona może leżeć na materacu na plecach, a opiekun, klęcząc u jej boku, może przyciągnąć ją do siebie, aż oprze się ona brzuchem o jego uda. Ciągnie za biodro i bark osoby upośledzonej, a następnie pozwala jej upaść z powrotem na materac. Ten upadek — poddanie się sile ciążenia — pomaga rozluźnić się. Doświadczenie upadania powinno być powtarzane kilka razy, z podkreśleniem, jak ciężko ciało spada na plecy.

Kołysanie na boku. Uczucie swobodnego przepływu ciężaru ciała można wzmocnić kołysaniem na boku. Osoba upośledzona jest przewracana na jeden

107