2
0

Centuria pospolita (tysiącznik)

Centaurium erythraea

Rodzina: goryczkowate - Gentianaceae

OPIS

R ślina dwuletnia dorastająca do 50 cm wysokości. Wyrasta z ja-nego, wrzecionowatego korzenia, ma prostą, nagą łodygę, czte-kanciastą, rozgałęzioną zazwyczaj tylko u góry. Liście na gól 5-nerwowe (rzadziej 3-nerwowe). W pierwszym roku obc-cne ty lko liście odziomkowe, zebrane w różyczkę tuż przy ziemi, -i >ść duże (do 4 cm długości i 2 cm szerokości), kształtu odwro-cnie jajowatego, na końcu zaostrzone. Liście łodygowe węższe, •wdzące i obejmujące łodygę, podłużnie jajowate lub lancetowate. Kwiaty osadzone na krótkich szypułkach, zebrane w gęste Kwiatostany (podbaldachy), zaopatrzone w podkwiatki. Pięcio-cłątkową korona barwy różowej, o płatkach dołem zrośniętych ■v rurkę, a górą szeroko rozłożonych, z zaostrzonymi końcami.

KWITNIENIE

Lipiec - wrzesień. Kwiaty zapylane są przez owady.

SIEDLISKO ■■■■i Zbocza, łąki i pastwiska, skraje lasów, zręby. Miejsca nasłonecznione, suche lub średnio wilgotne, na podłożu żyznym o odczynie obojętnym.

WYSTĘPOWANIE

W całym kraju, lecz na niezbyt licznych stanowiskach. Szeroko rozpowszechniona w Europie, występuje także w Azji Mniejszej.

g    ZAGROŻENIA

W ostatnich dziesięcioleciach nastąpił spadek liczby stanowisk spowodowany nadmierną eksploatacją przez zbieraczy ziół (do 2004 roku centuria objęta była tylko ochroną częściową).

CIEKAWOSTKI

Roślina lecznicza pobudzająca apetyt i polepszająca trawienie, obniża również ciśnienie tętnicze. Stosowana także do aromatyzowania gorzkich wódek. Nazwa łacińska Centaurium łączona jest z mitem greckim (roślina ta była już znana w starożytnej Grecji), zgodnie z którym za pomocą ziela centurii centaur Chejron uleczył rany.