30 (526)

3)    Część przędąkcentową HK-1 wymawiamy tonem średnim, co nie znaczy, że w każdej sylabie musi to być ta sama „nuta”. Przeciwnie. głos może w naturalny sposób falować (zwłaszcza, gdy część przedakcentowa jest dłuższa), chociaż nie powinien wykraczać poza granice tonu średniego:

“    ton wysoki

~    , -    ' f§|    zakres tonu średniego

_•_ - ton niski

i

Oh paóÓTaeT acypnajincioM.

4)    Centrum HK-1 znajduje się zawsze w wyrazie, który zawiera najistotniejszą część informacji (tzw. novum wypowiedzi). W zależności od intencji mówiącego oraz kontekstu centrum HK-1 może mieścić się niemal w każdym wyrazie danego wypowiedzenia.

ynpaameHHe 1

CiyiuaHTe, a noTÓM hht&htc c ynirreneM:

Sto Bmrrop. Oh acypnajincr. Sto nana. Sto MaMa. liana paóoTaeT

i    i    ,    i i

BpanoM. H MaMa paGÓTaeT BpanÓM. Em> cópoK jieT. H eił cópoK neT.

i    i    i

MHe n5rrHajuian> jict. Mhc mrniaauaTb jict. Buk iop acypHajińcT.

yipunoiK 2 HirraftTe caMOcroaTejibHo:

,    i    i    i

3to llaBeji. Oh yneHHK. A óto Bwrrop. Bńrrop xopouió 3HaeT Mocny. Oh TaM yniuica nan. jict. Tenepb oh paGÓTaeT b riojibtue. H eró xeua paGÓTaeT b Haiuefi crparó. Ohó pyccKaa.

yopaacHĆHHe 3

HHTŚfiTe, 060wanafiTc uchtp HK-1: y tópu crapwfi MarHHTO(J)ÓH. KÓpa jikóóht cjiymaib My3biicy. Oh xóseT ryniiTb hóbmh Mai hmtocJ>óh. Crepeo<t>OHHHecKHfi. BpaT K)pbi hc yBjieicaeTca Mjnuico6. Oh yBjieicaeTcs cnópTOM.

2. Druga konstrukcja intonacyjna (MK-2)

HK-2 najwyraźniej słyszymy w pytaniach z użyciem wyrazów pytających oraz w rozkazach i wołaczach:

Kar tc6r 30Byr? OcTopó*Ho! TlaBeji!

A oto przebieg melodii mowy:

• - • \ • \ \

— • *\

KaK Tc6k 3oey r? KoTopufl Mac?    Mto oh CKa3Śji?

Jak wynika ze schematu, przebieg melodii mowy w HK-2 przypomina przebieg linii melodycznej w HK-1. Różnica polega na tym, 1 głoskę akcentowaną w centrum HK-2 wymawiamy nieco wyższym tonem i z większą siłą (linia pogrubiona).

Część przedakcentową HK-2 wymawiamy tonem'średnim lub na górnej granicy tonu średniego. W centrum HK-2 nieco wyższy ton może mieć przebieg równy lub ulec obniżeniu, ale tylko do poziomu tonu średniego. Akcent wyrazowy w centrum konstrukcji jest wzmocniony. Część poakcentową wymawiamy tonem niższym niż średni.

Zapamiętaj:

1)    W części poakcentowej HK-2 ton musi ulec wyraźnemu obniżeniu, co nie jest konieczne przy takich wypowiedziach w języku polskim:

Co on powiedział?

2)    Nie należy także podwyższać tonu w wygłosie części poakcentowej, co charakteryzuje intonację tego typu wypowiedzi w języku polskim (schemat — jak wyżej).

3)    Wzmocnienie akcentu wyrazowego w centrum HK-2 (co jest konieczne) nie musi prowadzić do zbyt głośnego wymawiania lub wręcz wykrzykiwania tej sylaby (co wcale konieczne nie jest).

59