313 (25)

Kilka uwag o homonimii deklinacyjnej w polszczyzn ie XVI wieku. Rzeczowniki żeńskie i nijakie⁴¹

1. Nawiązuję tutaj do swojego artykułu pt. Kilka uwag o homonimii deklinacyjnej w polszczyźnie XVI wieku (w druku), w którym omawiam fleksję rzeczowników męskich. Niniejszy artykuł jest więc drugą częścią serii prac poświęconych synkre-tyzmowi deklinacyjnemu (homonimii) szesnastowiecznej polszczyzny. Obie wspomniane części stanowią stosunkowo niewielki fragment obszerniejszych studiów (w tym studiów konfrontatywno-kontrastywnych) nad synkretyzmem fleksyjnym, z uwzględnieniem głównie polskiego materiału językowego. Chodzi tu zarówno o cel teoretyczny, jak i praktyczny (dydaktyczny). Dąży się do poznania mechanizmów zmian systemowych w określonej fazie rozwoju fleksji rzeczowników polskich, w tym zmian (analogicznych) form przypadków, i związanego z tym stopnia obciążeń funkcyjnych form przypadkowych. Zakłada się też w związku z tym lepsze poznanie relacji zachodzących między tendencjami rozwojowymi w zakresie formy i funkcji przypadków i w ogóle całej odmiany rzeczowników. W grę wchodzi także obszerniejszy problem dotyczący tzw. normalizacji i związanych z nią wahań w odmianie różnych typów rzeczowników lub poszczególnych rzeczowników. Interesująco wygląda w tym kontekście stosunek jakościowy i ilościowy synkretyzmu (homonimii) do synonimii fleksyjnej.

Wypada mieć na uwadze, że w odniesieniu do żywego, swobodnie i sprawnie funkcjonującego oraz dynamicznie rozwijającego się języka trudno mówić o rygorystycznie rozumianej stabilizacji. Odnosi się to m.in. do poziomu fleksyjnego, w tym do fleksji rzeczowników.

Wnioski wypływające z badań, o których była wyżej mowa, powinny być wykorzystane w nauczaniu uniwersyteckim i szkolnym (w nauczaniu języka polskiego, jako rodzimego lub jako obcego).

2. W szczegółowych rozważaniach zwracam uwagę m.in. na wskaźniki określające stopień fleksyjności rzeczowników. Orientują one (te wskaźniki) w tym, jaki jest zasięg