320 (6)

14.31.    Jakie pierwiastki stopowe mogą w stali stanowić fazą obcą?

Są to wydzielenia innego metalu, który rozpuszcza się w żelazie w małej ilości i nie rozpuszcza żelaza lub zawiera go niewiele. Przykładem może być ołów, który dodaje się do stali w ilości ok. 0,2% w celu poprawy skrawalności. Innym pierwiastkiem, który również może stanowić fazę obcą, jest miedź, rozpuszczająca żelazo tylko w ilości ok. 2%. Ze względu na zmienną rozpuszczalność miedzi w Fe-a można ją wykorzystywać do wydzieleniowego utwardzania stali.

14.32.    Przedstaw ogólną charakterystyką stopowych stali konstrukcyjnych

Są to stale na ogół podeutektoidalne zawierające do kilku procent pierwiastków stopowych, takich jak: chrom, nikiel, mangan, krzem, wanad, tytan, aluminium, bor, rzadziej inne. Stosuje się je do wyrobu części maszyn, środków transportu, broni i różnych konstrukcji. Znaczna część tych stali jest przeznaczona do ulepszania cieplnego i zawarte w nich pierwiastki stopowe mają na celu głównie zwiększenie hartowności stali, tak aby zahartowanie nastąpiło na wskroś. Powinny charakteryzować się możliwie dużą wytrzymałością i ciągliwościąj Zawierają głównie takie pierwiastki, jak chrom, nikiel, mangan, a niektóre molibden i bor. Większość tych stali pracuje w warunkach zmiennych naprężeń i dlatego powinny być odporne na zmęczenie i kruche pękanie. Niektóre są przeznaczone do pracy w obniżonych temperaturach, w związku z czym powinny mieć dużą udarność w warunkach pracy, a własność tę zapewnia dodatek niklu.

jStale sprężynowe i resorowe muszą się cechować wysoką granicą sprężystości, co osiąga się oprócz podwyższonej zawartości węgla także dodatkami krzemu, manganu, niekiedy wanadu i stosowaniem średniego odpuszczania. Stale łożyskowe musi cechować wysoka twardość i odporność na ścieranie i dlatego mają one stosunkowo dużo węgla (ok. 1%), zawierają chrom, ewentualnie mangan i są poddawane niskiemu odpuszczaniu^

Osobną grupę stanowią stale do utwardzania powierzchniowego: nawęglania, azotowania, hartowania powierzchniowego. Mają one pewne modyfikacje składu, np. stale do nawęglania obniżoną zawartość węgla do ok. 0,25%, stale do azotowania zawierają pierwiastki tworzące twarde i trwałe azotki (Al, Cr, Mo), stale do hartowania powierzchniowego nieco podwyższoną zawartość węgla. Są też coraz częściej stosowane stale, których nie poddaje się hartowaniu i odpuszczaniu, a odpowiednie własności uzy-

ceru, cyrkonu i „ej na zimno li

_j33, jaka jest zasad Zgodnie z Polsl cą cyfr i liter. ] węgla w setnyc stopowe. Jeśli s 1%, to po literz wartość w % m stępnie znak w dziesiątych stopowych stosi

H-chrom N-nikiel W-wolfrai M - molibdi G-mangar F-wanad

1434. Co to są stale n Są to stale za w: ogól mikrododa ewentualnie az< puszczaniu, dro węglowych i za rem tych stali b rżane stale tej i węgla z mikro' raturę przejścio dza się też dodi na korozję atmo

j tU5. Co to są stale m

(Stale mikrostop wyższonej wytn ścią węgla (0,3 wały korbowe Wysokie własno wydzieleniowej przyspieszenie c

320