324 325

APARATY O INNYM TYPIE KONSTRUKCYJNYM

Budowa poszczególnych aparatów może być odmienna od wyżej opisanych, lecz opiera się na tych samych zasadach fizycznych.

Jeżeli aparat posiada dwie lampy generacyjne, których włókna żarzenia wymagają zasilenia prądem o napięciu około 10 woltów, wówczas obie lampy włączone są w układzie przeciwsobnym, a obwody żarzenia lamp włączone są szeregow⁷o. Prąd żarzenia ma wówczas ustalone napięcie, a zwiększenie natężenia prądu anodowego uzyskuje się przez zwiększenie napięcia przyłożonego pomiędzy katodą i anodą lampy triody.

Lampy generacyjne posiadają wówczas włókna żarzenia pokryte torem (tzw. torowane), dla uzyskania większej zdolności emisyjnej elektronów. Katody torowane wymagają utrzymania stałej temperatury żarzenia, a więc i ustalonej mocy prądu zasilającego obwody katodowe. Dlatego, gdy aparat wyposażony jest w powyższy typ lamp generacyjnych, woltomierz w obwodzie żarzenia powinien wykazywać na swej skali stabilną wartość napięcia.

Mamy również aparaty wyposażone w lampy prostownicze i lampy generacyjne. Dwie lampy prostownicze jednoanodowe (rtęciowe) w układzie przeciwsobnym znajdują się w obwodzie wtórnego uzwojenia transformatora, który zasila obwód anodowy (obwód wysokiego napięcia). Włókna katodowe lamp prostowniczych i generacyjnych są włączone szeregowo, Z powyższego względu aparat posiada wówczas dwa transformatory: żarzenia i wysokiego napięcia. Pierwotne obwody transformatorów są zamykane przez osobne włączniki.

Wtórne uzwojenie transformatora żarzenia jest źródłem prądu zasilającym obwody katodowe (obwody żarzenia) lamp zarówno prostowniczych, jak i generacyjnych.

Do uzyskania właściwego stopnia rozgrzania włókien katodowych w lampach prostowniczych potrzebny jest dłuższy czas (1—2 minuty) niż do żarzenia lamp generacyjnych. Dlatego wysokie napięcie przyłożyć można do lamp prostowniczych po upływie określonego czasu. Po wyprostowaniu otrzymujemy prąd jednokierunkowy pulsujący o wysokim napięciu, który z kolei przyłożony jest do lamp generacyjnych. Niektóre aparaty posiadają jeszcze układ filtrujący złożony z cewek dławikowych i układu kondensatorów o dużej pojemności (w układzie równoległym). Otrzymany wtedy prąd o stałym wysokim napięciu jest równy, przez co uzyskuje się oscylację wielkiej częstotliwości o charakterze nie pulsującym.

Obwód drgający, w którym wytwarzają się drgania wielkiej częstotliwości, składa się z obwodów siatkowych i anodowych obu lamp generacyjnych w układzie przeciwsobnym.

Obwód siatkowy (obu lamp) zawiera cewkę samoindukcji oraz kondensator.

Obwód anodowy zasilony prądem wysokiego napięcia, „otwierany" i „zamykany" przez pracę lamp generacyjnych, podtrzymuje energię drgań w obwodzie siatkowym. Praca dwóch lamp generacyjnych w obwodzie siatkowym przedstawia się w ten sposób: gdy siatka jednej z lamp otrzymuje potencjał dodatni, druga posiada wtedy potencjał ujemny. Podczas następnego okresu drgań prądu wielkiej częstotliwości zachodzi zmiana ładunków (potencjałów) na siatkach lamp, w zależności od rozładowań kondensatora, z częstotliwością milionów drgań na sekundę, zależną w dużej mierze od wartości pojemności tegoż kondensatora.

Obwód anodowy składa się z pojemności (kondensatora) i cewki samoindukcji. Wartość iloczynu tych składowych elementów ściśle odpowiada wartości iloczynu tychże elementów w obwodzie siatkowym, ponieważ oba obwody muszą być w stanie rezonansu, aby pracowały z tą samą częstotliwością drgań.

Obwód anodowy i obwód siatkowy są sprzężone indukcyjnie. Dzięki samoindukcji dostarczają one sobie wzajemnie energii, aby podtrzymać drgania wielkiej częstotliwości i wytworzyć fale niegasnące.

Obwód leczniczy (pacjenta), jako obwód rezonatora, jest przeważnie indukcyjnie sprzężony z obwodem oscylacyjnym (obwodem anodowym lub siatkowym). Składa się on z cewki samoindukcji oraz z kondensatora o pojemności zmiennej. Kondensator zmienny pozwala na uzyskanie stanu rezonansu (dostrojenia).

Stan dostrojenia wykazuje indykator, który w aparatach tego typu jest przeważnie galwanometrem ogniwa cieplnego wyskalowanym w miliamperach. Wartość cyfrowa oznaczeń na skali przyrządu nie odpowiada ściśle wartości jednostek natężenia prądu. Przyjmujemy ją jako wartość względną dla orientacji dawkowania. Indykatorem może być również miliamperomierz umieszczony w obwodzie anodowym. Wykazuje on maksymalne wychylenie wskazówki wtedy, gdy istnieją optymalne warunki dla odbioru energii wytworzonej w obwodzie anodowym przez obwód leczniczy, co jest równoznaczne z uzyskaniem stanu rezonansu.

Zwiększenie dawki natężenia prądu w obwodzie leczniczym w aparatach wyposażonych w lampy generacyjne o stabilnym żarzeniu polega na zwiększaniu napięcia w obwodzie anodowym. Zmianę wartości napięcia w obwodzie anodowym uzyskać można za pomocą potencjometru umieszczonego w pierwotnym obwodzie transformatora podwyższającego albo przez włączanie dodatkowych zwojów w uzwojeniu wtórnym transformatora.

325