27 (582)

wyborów z paradygmatów kapeluszy, krawatów, koszul, marynarek spodni, skarpet itp. Sposób, w jaki meblujemy mieszkanie, to syntagrm wyborów dokonywanych w paradygmatach krzeseł, stołów, kanap, dywanów, tapet itp. Architekt, projektując dom, dokonuje syntagm; drzwi, okien itd., a następnie sytuuje je w odpowiednich miejscach Restauracyjne menu jest natomiast dobrym przykładem, ilustrującym cały system. Możliwe wybory odpowiedniej potrawy na pierwsze cz; drugie danie (paradygmaty) podane są tu w dużej liczbie; zestav. obiadowy łączy je w pełny posiłek, a syntagmą jest zamówienie konkretnego obiadu u kelnera.

Ważny aspekt syntagm stanowią zasady i konwencje, dzięki którym poszczególne elementy wiążą się z sobą i tworzą rozmaite kombinacje. W nauce o języku nazywamy to gramatyką lub składnią, w muzyce — melodią (harmonia to sprawa wyboru paradygmatycznego), a jeżeli chodzi o ubiór, nazywamy to dobrym smakiem i wyczuciem, choć istnieją też bardziej formalne zasady kierujące ubieraniem się. Na przykład czarna muszka do białej koszuli i czarnej marynarki to charakterystyczny strój wizytowy; ta sama jednak muszka do białe; koszuli ze stójką i do fraka implikuje, że osoba, którą widzimy, jest kelnerem. Tak więc na wybrany znak mogą mieć wpływ jego związk z innymi znakami znajdującymi się w tej samej syntagmie.

Dla de Saussure’a i jego następców — strukturalistów — istotą zrozumienia znaków było zrozumienie ich strukturalnych związków z innymi znakami. Istnieją dwa typy strukturalnych związków: związk: paradygmatyczne (wyboru) i związki syntagmatyczne (połączenie).

ŚWIATŁA REGULUJĄCE RUCH ULICZNY

Światła regulujące ruch uliczny stanowią prosty system komunikacji którym możemy się posłużyć do wyjaśnienia szeregu zagadnień i koncepcji analitycznych prezentowanych w tym rozdziale. Schemat 18 pokazuje, jak Edmund Leach (1974) przedstawił strukturalne związki pomiędzy światłami regulującymi ruch uliczny. Jeśli chcielibyśmy dokonać pełne; analizy „oznaczania”, powinniśmy zacząć od zidentyfikowania paradygmatu (paradygmatu świateł regulujących ruch uliczny, oczywiście). Czerwone światło na drodze oznacza STOP, a nie DOM PUBLICZNY czy cisza PROGRAM NA ŻYWO. Jest to znak arbitralny lub symbol, lecz nie do końca. Kolor czerwony jest tak powszechnie używany na oznaczenie niebezpieczeństwa, że jesteśmy poniekąd usprawiedliwieni, doszukując sie w nim elementu ikonicznego. Dzieje się tak być może dlatego, że czerwo-

82 WPROWADZENIE DO BADAŃ NAD KOMUNIKOWANIEM