328 329

zewnątrz obudowy lampy. Anoda w kształcie metalowego cylindra otacza siatką i katodę. (W schematach technicznych katoda jest pętlą, anoda płytką, siatka linią kreskowaną lub łamaną).

Od każdej elektrody wyprowadzone są przewody do włączania lampy w obwody, w których jest ona umieszczona. Katoda posiada dwa przewody, które łączą ją z własnym obwodem żarzenia. Odprowadzenia siatki i anody są przewodami pojedynczymi i przeważnie wyprowadzone są z bocznej strony lampy. (Ryc. 204).

Praca lampy triody. Rozgrzana spirala katody emituje elektrony. Jeśli do anody przyłożony zostanie potencjał dodatni, wówczas elektrony są przez nią przyciągane i przez lampę przepłynie prąd anodowy. Ujemny potencjał anody powoduje odpychanie elektronów. Prąd anodowy nie uzyskuje wówczas warunków przepływu.

Siatka położona pomiędzy katodą a anodą wywiera wpływ na pracę lampy. Gdy siatkę naładujemy dodatnio (z ubocznego źródła prądu), elektrony zostaną przez nią przyciągane, przechodzą przez wolną przestrzeń siatki i płyną do anody. Siatka, jako elektroda położona bliżej katody, przyśpiesza bieg elektronów. Prąd anodowy pomiędzy katodą a siatką ma większe natężenie niż pomiędzy siatką a anodą. (Ryc. 205).

+

Ryc. 205. Zależność przepływu prądu anodowego w lampie triodzie od potencjału siatki (schematyzowane wg Kovacsa): M.4 — miliamperomierz,

K — katoda, A anoda, S — siatka

Nieznaczna część elektronów zostanie na siatce zatrzymana, ale, ponieważ siatka posiada w obwodzie własnym odprowadzenie do włókna katody, elektrony posiadają drogę odpływu.

Pomiędzy katodą a siatką musi zaistnieć stan różnicy potencjałów, warunkujący przepływ prądu anodowego.

Jeżeli siatka posiada potencjał dodatni, to przyciąga elektrony, jeśli ujemny — równy wartością potencjałowi katody lub wyższy, odpycha elektrony emitowane przez katodę.

Te właściwości tworzą warunek dla przepływu prądu anodowego przez lampę. Fiąd płynie, jeżeli potencjał siatki jest dodatni, natomiast gdy siatka wykaże potencjał ujemny, przepływ prądu przez lampę zostanie przerwany. Lampa trioda włączona w obwód generacyjny może pracować jako przerywacz prądu, jeżeli zaistnieją warunki naprzemiennej zmiany potencjału siatki.

Efekt sterujący siatki

Zmiana natężenia prądu anodowego występuje równocześnie ze zmianami poten

cjałów siatki.

Jeżeli do siatki przykładać będziemy zmienne napięcie wielkiej częstotliwości (np. rozładowanie oscylujące kondensatora włączonego w obwód siatki), to potencjał siatki ulegać będzie zmianom (z dodatniego na ujemny) z częstotliwością zgodną ze zmianami ładunków na okładce kondensatora w obwodzie oscylatora. Lampa będzie wtedy na przemian „otwarta" i „zamknięta" dla przepływu prądu anodowego, przez co równocześnie w obwodzie anodowym (czyli w zewnętrznym obwodzie lampy pomiędzy anodą a katodą) również wystąpią zmiany w przepływie prądu. Przykładany na przemian zmienny potencjał do siatki powodować będzie stan, przy którym prąd anodowy na przemian maleje lub wzrasta.

Różnice wartości przyłożonego potencjału nie muszą być duże. Istnieje bowiem zależność polegająca na tym, że małe zmiany wartości potencjału siatki powodują duże zmiany natężenia prądu anodowego, czyli, że zmienny potencjał powstający pomiędzy siatką a katodą działa jak gdyby „sterująco" na prąd anodowy. Natężenie prądu anodowego ulega znacznym zmianom, zależnie od niewielkich wahań potencjału siatki. Tę właściwość określamy jako „efekt sterujący siatki" (lub też jako tzw. „sterujące napięcie").

Zmiana natężenia prądu w obwodzie anodowym ma duże znaczenie dla pracy obwodu drgającego. W cewce obwodu anodowego powstaje zmienne pole magnetyczne, które wznieca prąd indukowany w cewce samoindukcji obwodu siatki. Gdy prąd w obwodzie anodowym nagle maleje i wzrasta — wówczas w cewce obwodu siatki powstają prądy samoindukcji, o kierunku zgodnym z oscylacjami przy rozładowaniu kondensatora, przez co uzyskujemy drgania o fali niegasnącej.

Obwody lampy generacyjnej triody w aparacie krótkofalowym (Ryc. 206)

Katoda posiada obwód żarzenia (/), tzw. katodowy. Zawiera on źródło prądu, który rozgrzewa jej włókno. Natężenie prądu anodowego płynącego od katody do anody zależne jest od różnicy potencjałów pomiędzy anodą i katodą oraz od stopnia

Ryc. 206. Schemat obwodów lampy elektronowej triody: I — obwód żarzenia włókna katody, II — obwód anodowy, III — obwód siatki, A, S, K — elektrody lampy

329