328 (7)

Do trzeciej grupy zaliczamy stale wysokostopowe o dużej za. wartości węgla dochodzącej do 2%. Mają one strukturę ledebury-tyczną i cechuje je duża hartowność, zależna od temperatury hartowania. Są hartowane przeważnie w oleju od temperatur wyższych niż stale poprzednich grup (940+1230°C) i odpuszczane w zakresie temp. 150+560°C. Twardość tych stali jest wysoka (ponad 60 HRC). Mogą także pracować w podwyższonych temperaturach. Są stosowane na narzędzia pracujące w trudnych warunkach, jak wykrojniki, ciągadła, przeciągacze, rozwiertaki, noże do nożyc itp. Do tej grupy należą następujące stale: NC10, NCli, NC11LV, NCLV i NW9. Stal NW9 (dawniej szybkotnąca) ma dużą twardość i odporność na odpuszczanie do ok. 550°C i może byt także stosowana na narzędzia do obróbki plastycznej na gorąco.

14.50. Na czym polega obróbka cieplna stali narzędziowych do pracy na zimno?

Stale te poddaje się przed obróbką mechaniczną wyżarzaniu zmiękczającemu, zwykle w temp. 650+850°C, tak aby ich twardość nie była wyższa niż ok. 250 HB. Po obróbce mechanicznej następuje hartowanie w wodzie lub oleju, z tym że stale wyżej stopowe hartuje się w oleju, stosując temperaturę nieco wyższą (o ok. 30°C). Temperatura hartowania rośnie na ogół ze wzrostem ilości pierwiastków stopowych. Twardość stali wysokostopowych po hartowaniu zależy od temperatury austenityzowania i jest tym niższa, im większa jest ta temperatura (rys. 14.12). Jest to spowodowane wzrostem ilości austenitu szczątkowego. Niskostopowe stale odpuszcza się zwykle w niskich temperaturach (do 250°C), gdyż ze wzrostem temperatury odpuszczania następuje stopniowy spadek ich twardości (rys. 14.8). Natomiast stale wysokostopowe mogą

Rys. 14.12. Wpływ temperatury hartowani* ¹⁸ twardość stali NC6 (K. Wesołowski)

być odpusz wiskiem tv czas, gdy p austenitu, tyzowania

1431- Jak zależy

Wiele stali stali chroń od zawarte rys. 14.13. i niezbyt v stale z gru mu (z grup

\ dolne

Stale \ podeu- \ tettoidalne''_K

0 1,0 Zawartość

14.52. Podaj og< gorąco

Stale te i

plastyczn

udarowe

możliwie

narzędzia

nia to; d

termiczni

żywania

328