329 (9)

16.4. OKREŚLANIE POZYCJI Z KILKU PAR CIAŁ NIEBIESKICH

Przy dobrych warunkach hydrometeorologicznych, ostrym i jasnym widnokręgu dokonuje się pomiarów wysokości kilku dowolnie wybranych gwiazd. Wśród nawigatorów są jeszcze zwolennicy' przypadkowego doboru gwiazd różniących się azymutami o 25° do 30°. Po obliczeniu elementów linii pozycyjnych, ich wykreśleniu i sprowadzeniu do wspólnego zenitu — na mapie powstaje ciekawa figura geometryczna. Kinie pozycyjne, które znacznie odbiegają od pozostałych, odrzuca się jako błędne. Za pozycję przyjmuje się środek powierzchni koła przechodzącego przez punkty przecięcia się poszczególnych linii pozycyjnych.

Jeżeli Wędy systematyczne są bardzo małe, współrzędne pozycji określonej z kilku ciał niebieskich można obliczyć analitycznie metodą najmniejszych kwadratów, korzystając z maszyny cyfrowej.

Jeśli błędy systematyczne są duże, należy specjalnie dobrać gwiazdy i do określenia najbardziej prawdopodobnej pozycji zastosować metodę graficzną. W tym wypadku najlepiej jest dobrać gwiazdy parami, przy czym różnica azymutów pary powinna w przybliżeniu wynosić 180°. Przy talom układzie gwiazd najbardziej prawdopodobna pozycja statku będzie się znajdować w punkcie przecięcia się dwusiecznych kilku par gwiazd. W omówionej sytuacji metoda graficzna jest najmniej pracochłonna i bardzo pewna.

Określaniem pozycji z kilku ciał niebieskich parami zajmował się Bmi [I].

Ryt. 16.17. Określanie pozycji z sześciu gwiazd dobranych parami

Dla ilustracji na rys. 16.17 przedstawiono pozycję określoną metodą dwusiecznych z sześciu gwiazd dobranych parami.

Badania wykazały, że dokładność pozycji wzrasta przy zwiększaniu liczby par obserwowanych gwiazd.

329