335 (20)

335

T. ważniejszych problemów' językoznawstwa normatywnego

przyjęcia- przynajmniej dla większości specjalistów-listy podstawowych (pierwszorzędnych) i dodatkowych (drugorzędnych), w miarę ścisłych fi obiektywnych) by* lćriów wartościowania elementów językowych. Potrzebne jest przy tym branie pod uwagę także szerokiego tła pozajęzykowego. Pociąga to za sobą konieczność stosowania m.in pokaźnej liczby kryteriów zewnętrznojęzykowych.

Podłoże teoretyczne kultury języka*, jak i kryteria wartościowania zjawisk językowych ulegną, naturalnie, ewolucji. Oczywiste są rozliczne, wielopoziomowe i wieloaspektowe powiązania kultury języka z innymi dziedzinami językoznawstwa, w tym m m. z lapsołogią językową, a także z innymi dyscyplinami naukowymi, jak np. kul-turoznawstwo, socjologia, psychologia, aksjologia, etyka i estetyka.

Z obszerną i znacznie zróżnicowaną problematyką z zakresu kultury języka związanajest m.m. problematyka socjolingwistyczna*. W łączności z tym pozostaje kwestia sprawności językowej użytkowników należących do różnych środowisk społecznych. Ogólniej można zatem stwierdzić, że tym samym i kontakt językoznawstwa normatywnego z socjolingwistyką jest ścisły¹⁹.

Z problematyką z zakresu kultury języka łączy się także obszerna interdyscyplinarna problematyka dotycząca kulturowej teorii języka¹¹.

4. Rozumienie tego, co nazywa się polityką językową (lub glottopołityką), bywa w szczegółach różne. Publikacji na ten temat jest dużo. Trudno tutaj rzecz tę obszernie omawiać-², ograniczę się więc tylko do niektórych kwestii.

' Do nowszych zasadniczych publikacji z tego zakresu należy artykuł J. Pnzyniny. O pojęciu kultury języka. „Poradnik Językowy” 1990, z. 3, s. 153-162.

* Włączam w to pragmatykę językową.

Por np. F. N i e c k u 1 a, Językoznawstwo normatywne a socjolingwistyką. W: Socjolingwistyką 3. Pod red. W. Lubasia. Warszawa 1980, s. 32.

"Por.np. J. Anusiewicz, Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki. W: Język a kultura, 11: Podstawowe pojęcia i problemy. Pod red. J. Anusiewicza, J. Bartmińskiego. Wrocław 1991, s. 17-30, pisze cytowany autor (s. 22): „pragniemy się zająć problematyką kulturowej teorii języka, pojętej -najogólniej rzecz biorąc - jako dyscyplina badająca relacje i zależności między językiem a kulturą danego społeczeństwa, która - ujmując rzecz bardziej szczegółowo - badałaby tzw. kulturę rzeczywistości i kulturę wartości zawartą w języku”.

¹² Oto przykłady starszych definicji. H.Kurkowska (op.cits. 17): „Polityka językowa to zespół dyrektyw dotyczących kształtowania stosunku społeczeństwa do języka”; F. N i e c k u 1 a (Od gramatyki normatywnej do glottopolityki. W: Socjolingwistyką 1, op.cits. 71); „głottopolitykę można rozumieć dwojako: 1) jako zbiór zasad ustalających stosunek do języka ojczystego w skali państwa i całego narodu; 2) jako praktyczne wcielanie tych zasad poprzez cały system odpowiednich instytucji społecznych": W Pisa r e k (Poczucie językowe, znajomość języka i praktyka językowa. W; Socjolingwistyką I, op.cit., s. 73: „polityka językowa - to zbiór zasad i prowadzona według nich działalność stymulacyjna zmierzająca do takiego używania języka, aby osiągnąć w przyszłości pożądany stan w tej dziedzinie”; J. B ralczyk (Język polityki i polityka językowa. W: Socjolingwistyką I, op.cit., s. 92) przyjmuje rozumienie polityki językowej jako świadomego i zorganizowanego działania „kompetentnych instancji i osób", mającą na celu „wywołanie pożądanego kształtu czy sposobu językowego porozumiewania się ludzi”. Por. m.in I. Bajerów a, Aktualne problemy polityki językowej. W; Socjolingwistyką I, op.cit., s. 26-32. Do nowszych publikacji dotyczących polityki językowej należą m.in. M B u g a j s k i. Podstawowe zagadnienia lingwistyki normatywnej. Wrocław 1989 (a. 17, 31-32); H. Satkiewicz. op.cit. (s. 163-166).