35

L ⁰ P^rwsze, każde społeczeństwo jest względnie trwałą, ₈k ¹ ^ ¹ zintegrowaną strukturą elementów.

*o drugie, system społeczny wykazuje naturalną tendencję utrzymywania równowagi oraz stwarza warunki stabilizowany zachowań ludzkich. Nadrzędne wartości systemu wyznacząją wz_0s ry działania, normy przez niego wypracowane sprzyjąją integracji i współdziałaniu ludzi, role umożliwiąją ich adaptowanie do sp₀_ łeczeństwa. Jeśli weźmie się pod uwagę, że do podstawowych potrzeb odczuwanych przez jednostki w kontekście ich życia ^ społeczeństwie należy potrzeba bezpieczeństwa i stabilności, to łatwo zauważyć, iż ludzie mąją skłonność do unikania zachowaj mogących naruszyć status quo systemu. Jednym z istotniejszych czynników zachowania równowagi powinna być, przekazywana w procesach reprodukcji porządku społecznego, wspólnota norm i wartości różnych grup społecznych, uzasadniająca istniejący ład.

Trzecie założenie wiąże się z interpretowaniem każdej zmiany społeczną) jako dysfunkcjonalnej dla systemu. Zwolennicy tego ujęcia skupiają uwagę na zachowaniach trwałych i regularnych, które stabilizują scenę polityczną. Pojęcie stabilności jest kluczowe dla zwolenników ujęcia integracyjnego. Można ją pojmować jako iezmienność interakcji politycznych, które dają się opisać w anicach kategorii „kara, nagroda”¹. Stabilizację polityczną atwiąją ustalone zasady interakcji politycznych, opierąjące się fa wzajemnych ustępstwach stron, sentymentach wobec istniejącego systemu politycznego oraz rygorze wartości i norm ogra-nicząjących zasięg alternatywnych celów, jakie system może osiągnąć². Należy jednak zauważyć, iż u podstaw preferowanych przez funkcjonalizm strukturalny analiz pojawia się koncepcja zmiany uporządkowanej, która stanowi o funkcjonalności każdego konfliktu wobec systemu. Nie prowadzi on do zmian, a więc de facto nie istnieje. Może to w efekcie oznaczać bezwarunkowe sankcjonowanie istniejącego status quo. Trwanie staje się

samo w sobie użyteczną wartością. Pożądany jest natomiast konformizm w ramach ustanowionego przez dominującą elitę porządku.

Po czwarte, funkcjonowanie każdej struktury społecznej opiera się na legitymizowanej alokacji wartości społecznie cenionych. Krytycy tej teorii zwracają uwagę, iż owa legitymizacja jest konsekwencją starannie opracowanego programu edukacji dopasowującego młodą jednostkę do dominującego wzorca życia społecznego³.

Analogia polityki do spektaklu, w którym bez wątpienia mamy do czynienia z zachowaniami powtarzalnymi, a nawet przewidywalnymi, sytuuje jej zwolenników w obrębie integracyjnej teorii społeczeństwa. Warto przypomnieć jeszcze raz, że celem twórców spektaklu jest jego powodzenie oraz utrzymanie status quo wobec przekazywanej w procesach socjalizacji i socjotechniki tezy o braku akceptowalnej alternatywy.

Przyjmujmy, że polityka jest socjotechniczną grą zorientowaną na reprodukowanie porządku społecznego. Ujmowana w terminach gry scenicznej podkreśla kooperacyjny charakter procesów respektowania wspólnych wartości, legitymizację decyli systemu politycznego dotyczących rozstrzygania spornych interesów i alokacji społecznie cenionych wartości. Oddziaływania socjotechniczne skupione są na przekazywaniu naczelnych wartości systemu i integrowaniu wokół nich społeczeństwa. Wydaje się, że analogia ta jest cechą charakterystyczną demokracji skonsolidowanych oraz, co może wydawać się paradoksalne, trwałych systemów totalitarnych, w których element politycznej rywalizacji został całkowicie wyrugowany nie tylko z rzeczywistości politycznej, lecz także ze świadomości społeczeństwa. Patrząc na różne systemy polityczne, z punktu widzenia prezentacji przez nie procesów i zjawisk politycznych w terminach gry oraz reprodukowania porządku społecznego, ich tradycyjne uporządkowanie na osi nie daje się uzasadnić. Uważam, że istotniejszym niż rodzą; panującego reżimu politycznego jest stopień stabilności danego

1

U. Rosenthal, Political Order. Rewards, Punishments and Political Sta-^an{t Noordhoff 1978, a. 6-48, cyt. za T. Bodio, op. cit., s. 82.

2

Ibidem, s. 54/65, 68 i nasi., cyt. za: T. Bodio, op. dt., s. 83.

3

Szerzej: Z. Melosik, Liberalizm w edukacji amerykańskiej: teoria i praktyka, w: Z. Drozdowicz (red.), Liberalne wyzwania, Poznań 1998.