369 (12)

Kontaminacja a zjawiska pokrewne

I. Nawiązuję tutaj do dwu moich artykułów: 1) W sprawie kontaminacji2) Jeszcze w spranie kontaminacjr. Podałem tam odpowiednią literaturę przedmiotu.

W niniejszym artykule omówię pewne relacje zachodzące między kontaminacją a niektórymi zjawiskami pokrewnymi (czy też zbliżonymi), charakteryzując głównie jednak proces kontaminacji.

2.    Słusznie Cienkowski stwierdza, że „na wielorakie związki - m.in. typologiczne i genetyczne - pomiędzy kontaminacją a innymi procesami leksykalnymi również zaciemniającymi strukturę wyrazów zwracano uwagę w przeszłości wielokrotnie”¹. Wymienia się zwykle takie zjawiska zbliżone do kontaminacji, jak analogia, tzw. etymologia ludowa, paronimia, perintegracja (metaanaliza. dekompozycja), haplologia i inne^J. w tym także różnego rodzaju kompozycje formalne⁵. Ze zrozumiałych względów (szczupłość miejsca) zwracam tu uwagę tylko na niektóre relacje zachodzące a) między kontaminacją a etymologią ludową i b) między kontaminacją a paronimią.

3.    Trzeba stwierdzić, że wyniki gruntownych badań Cienkowskiego⁶ i Grabiasa⁷ zbliżyły nas do rozwiązania trudnego problemu stosunku etymologii ludowej (reinter-

*    Z. Zagórski, Kontaminacja a zjawiska pokrewne. „Slavia Occidentalis" XLV, 1988, s. 91-98. 'Z. Zagórski, W sprawie kontaminacji. „Studia Polonistyczne" 1, 1973, s. 133-143.

² Z. Zagórski, Jeszcze w sprawie kontaminacji. „Studia Polonistyczne” XIII, 1986, s. 69-83.

^? W. Cienkowski, Zagadnienia definicji, analizy i klasyfikacji kontaminacji leksykalnych. W: Z polskich studiów slawistycznych. Ser. 5. Językoznawstwo. Prace na VIII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Zagrzebiu 1978. Warszawa 1978, s. 351.

*    Podobieństwa i różnice między kontaminacją i zjawiskami zbliżonymi do niej przedstawia szczegółowo m.in. J. A1 g e o w artykule The Tazonomy of Word Making. Word. Y29.1978, s. 122-131.

⁵ Zob. Z.Zagórski, W sprawie kontaminacji, op.cit., s. 141. Por. S. G r a b i a s. Paronimia jako proca leksykalny. „Socjolingwistyka” 4, 1982, s. 78-79.

‘ Zob. np. W. C i e n k o w s k i, Teoria etymologii ludowej. Warszawa 1972, s. 22,27, 105-106: idem, Primare und sekunddre lezikalische Kontaminationem. Ein Beitrag zur Methodologie der Lexikologit, Die Weil der Slawen. Jhrg. XXI. Heft 2. Kóln-Wien 1976, s. 28-35; idem, Zagadnienia definicji, op.cit.. s. 351-352.

⁷ Zob. np. S. G r a b i a s, O ekspresywności języka. Lublin 1981, s. 163i n.. a także s. 184 i n.; idem, Paronimia..., op.cit., s. 75-88.