36 (128)

wychowania nacjonalistycznego zaczął się odradzać od 1949 w RFN, a po wojnie sueskiej od 1956 r. w Egipcie, krajach arabskich oraz w obozie państw neutralnych wyzwolonych z ucisku kolonialnego (India 1947, Ghana - 1957, Algeria - 1962). Rywalizacja kulturalna wszystkich współczesnych systemów wychowania rozwija się od 1945 w ramach UNESCO - Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Spraw Wychowania, Nauki i Kultury (z siedzibą w Paryżu), w której bierze udział tak blok państw kapitalistycznych, jak socjalistycznych (od 1954 r. przystąpił Związek Radziecki) i neutralnych, a także Międzynarodowy Katolicki Komitet Koordynacyjny, z ramienia którego w latach 1959-1961 przewodniczący Akcji Katolickiej we Włoszech D. Veronese był dyrektorem naczelnym UNESCO.

Jak widzimy, rozdział i rozbidę ideowe współczesnych systemów wychowawczych nie wyklucza możliwości porozumienia i współpracy na terenie przyjaźni i zbliżenia między narodami, do czego zmierzają prowadzone w różnych krajach eksperymentalne szkoły UNESCO, rezultaty których poszerzają pole badania pedagogiki porównawczej.

k    Rozdział Ił

CHARAKTER YSTYKA

WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMÓW WYCHOWANIA /. Konieczność nowej orientacji w wychowaniu

Tragedia II wojny powszechnej zakończona atomową zagładą Mirosimy i Nagasaki⁷ podyktowała konieczność zapobieżenia przyszłe? katastrofie całej ludzkości. Dała temu wyraz deklaracja UNESCO, która głosi: „Celem organizacji jest przyczynić się do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa przez pogłębienie - za pomocą wychowania, nauki i kultury - współpracy narodów dla zapewnienia ogólnego poszanowania sprawiedliwości, praworządności oraz praw człowieka i podstawowych swobód, które Karta Narodów Zjednoczonych przyznaje wszystkim narodom świata bez różnicy rasy, mowy łub religii". Wychowanie narodów w powiązaniu z rozwojem wiedzy naukowej i kultury stało się

ł toc o i i ci to Kalano. Dziecko Hirosimy (tl. z franc.), Warszawa 1962

więc tu środkiem naprawy, zabezpieczenia pokoju i realizacji celów ONZ⁸, do których należą: 1) ochrona przed wojną, 2) wiara w prawa zasadnicze człowieka, w godność i wartość jednostki, w równe prawa pici i wielkich czy też małych narodów, 3) ustalenie warunków sprawiedliwości i poszanowania umów międzynarodowych, 4) popieranie postępu i lepszego poziomu życiowego z uwzględnieniem większej wolności⁹.

W związku z tymi celami Statut UNESCO ustawia jakby pięć drogowskazów dla wychowania współczesnych ludzi. Pierwszy z nich brzmi: „Ponieważ wojny biorą początek w umysłach ludzi, więc i ochrona pokoju w umysłach ludzi musi być zbudowana”, stąd też naczelny kierunek nowej orientacji w wychowaniu wskazuje idea pokoju międzynarodowego jako konieczność wychowania w ideologii pacyfizmu lub irenizmu, która w zagadnieniach religijnych staje się też ideologią ekumenizmu, pojednania religijnego, głoszonego przez II Sobór Watykański.

Drugi kierunek dotyczy wzajemnej znajomości dążeń i życia narodów celem usunięcia różnic między nimi jako źródła podejrzliwości i nieufności. Jest to kierunek wychowania moralnego ludzkości w „duchu sprawiedliwości, wolności i pokoju".

Trzeci kierunek wskazań to obalenie doktryny rasizmu, głoszącej nierówność ludzi i ras, a przywrócenie „zasad godności, równości i wzajemnego szacunku ludzi”. Tworzy to postulat wychowania w poczuciu poszanowania praw należnych człowiekowi jako osobie, co współcześnie nazywa się personalizmem (łac. persona - osoba).

Czwarty kierunek nakazuje „szerokie rozpowszechnianie kultury i wychowania ludzkości” jako „święty obowiązek, który wszystkie narody muszą wypełnić w duchu wzajemnej pomocy i troski”. Tak tedy wychowanie poczucia ludzkości (humanitas) wobec innych ludzi w celu społecznego niesienia im pomocy wszelkiego rodzaju także pomocy przez rozpowszechnianie oświaty i kultury wraz z troską o zaspokojenie ludzkich potrzeb fizycznych i duchowych (np. walka z nędzą, głodem, chorobami, analfabetyzmem) stanowi podstawową ideę współczesnego humanizmu.

Wreszcie piąty kierunek wychowania UNESCO zaleca, by pokój nie

' E. O 8 m a ń c z y k. Ciekawa historia ONZ, Warszawa 1963.

* C. Berezowski, Organizacja Narodów Zjednoczonych. Lublin 1946 s. 7.

81