377 (6)

się go różnymi metodami, np. jodkową lub redukcji czterochlorku tytanu za pomocą magnezu. Pierwsza daje metal o wyższej czystości (99,9%), ale druga ze względu na mniejszy koszt jest stosowana na skalę przemysłową. Otrzymywana w wyniku redukcji gąbka tytanowa jest przetapiana w piecach próżniowych i łukowych, w których elektrodę stanowi sprasowana gąbka tytanowa.

15.57.    Jakie dodatki stopowe wprowadza się do tytanu?

Głównymi dodatkami stopowymi wprowadzanymi do tytanu są: Al, Sn, Mo, V, Mn, Fe, Cr, przy czym aluminium występuje prawie zawsze w ilości 3+6%. Pierwiastki stopowe rozpuszczające się w tytanie zwiększają jego wytrzymałość, przy czym największy efekt dają Fe, Cr i Al. Wpływają także na położenie temperatury przemiany alotropowej a+*j3, zwiększając ją lub zmniejszając. Niektóre, np. Cr, Mn, Fe, Al, wykazują ograniczoną rozpuszczalność i tworzą związki międzymetaliczne, co umożliwia utwardzanie wydzieleniowe stopu, jednak efekt jest niewielki. Szkodliwa jest domieszka wodoru, który tworzy wodorki tytanu, wywołujące kruchość. Podobny efekt wywołują także domieszki tlenu, azotu i węgla.

15.58.    Na czym polega przemiana martenzytyczna w stopach tytanu?

W stopach tytanu możliwa jest bezdyfuzyjna przemiana fi -4 a (typu martenzytycznego), w wyniku której powstąje struktura iglasta (a'), nie wykazująca jednak tak dobrych własności jak martenzyt w stalach. Temperatura M_s zależy od składu stopu. Najbardziej obniża ją Fe, Mn, Cr, najmniej - Ta i Nb. Duża zawartość pierwiastków stopowych powoduje obniżenie M_s poniżej 0°C i przemiana fi —> a' nie zachodzi w ogóle. Jeśli temperatura pokojowa jest zawarta między M, i Mf, to po powolnym chłodzeniu przemiana f$ —» cc' nie zachodzi do końca i struktura składa się z a' + p. W niektórych stopach faza fi może ulec rozkładowi izotermicznemu na a lub w niższych temperaturach na a + oj. Pojawienie się fazy (O silnie utwardza stop, ale pogarsza jego cią-gliwość. Faza ta jest jednak nietrwała i po odpowiednio długim czasie rozkłada się.

15.59.    Jaki jest wpływ pierwiastków stopowych na przemianę alotro-pową a&p tytanu?

Pierwiastki stopowe można podzielić na takie, które podnoszą temperaturę przemiany alotropowej (O, N, Al, C) i stabilizują fazę a (rys. 15.14a) oraz takie, które obniżają temperaturę przemiany

377