392 393

odczyn przekracza granice pola naświetlanego. Kapilaroskopia wykazuje już po 3—5 minutach naświetlania znaczne rozszerzenie i wydłużenie kapilarów (włośniczek). Szybkość przepływu krwi w naczyniach zostaje zwiększona proporcjonalnie do czasu naświetlania.

Po naświetlaniu określonych zakresów skóry (odpowiadających tzw. sferom Heada) występuje na drodze odczynowej podobny efekt ocieplenia i przekrwienia w symetrycznie położonym obszarze po stronie nienaświetlanej. Uzyskane są również tzw. odczyny skórno-trzewne. analogiczne do otrzymywanych przy stosowaniu ciepła i promieni IR na powierzchnię skóry. Uzyskuje się przez to przekrwienie w narządach i warstwach tkanek głębiej położonych, po naświetlaniu odpowiadających im zakresów skóry. Silne przekrwienie i zwiększone krążenie krwi w tkankach dobrze unaczynionych zapobiegają kumulacji ciepła podczas przedłużonych zabiegów. Oparzenia cieplne mogą wystąpić w^r skórze przy stosowaniu niewłaściwej techniki zabiegu. Specjalną wrażliwość na działanie cieplne mikrofal wykazują jądra, oko, mózgowie, jajniki i narządy miąższowe. Badania doświadczalne przeprowadzane na zwierzętach (psy) nie wykazały szkodliwego działania MF w dawkach do 80 watów na komórki zarodka i płód po naświetlaniu podbrzusza celem przegrzania narządów rozrodczych (macica ciężarna, jajniki). Stosując nagrzewania klatki piersiowej należy zachować ostrożność, aby nie przegrzać serca.

WYTWARZANIE MIKROFAL I BUDOWA LAMPY MAGNETRONOWEJ

W aparaturze wytwarzającej mikrofale generatorem drgań jest układ oscylatorów w lampie magnetronowej. Układ ten wznieca drgania o częstotliwości 2425 MegaHz i długości fali 12,4 cm.

Ryc. 268. Budowa oscylatora magnetronu Ryc. 269. Schemat przepływu elektronów (wg Watklnsa)    (wg Watkinsa)

Magnetron jest lampą próżniową składającą się z katody i anody. Katoda ma kształt cylindryczny, zbudowana jest z niklu lub miedzi i powleczona tlenkami metali celem łatwiejszej emisji elektronów. Katoda umieszczona jest w pierścieniu anody. Anoda ma kształt również cylindryczny i posiada szereg segmentów, z których każdy zawiera jamkę i szczelinę (tzw. anoda wieloszczelinowa lub wielo wnękowa). Każdy segment w anodzie zawierający jamkę ze szczeliną stanowi tzw. oscylator wnękowy (ryc. 268). Segmenty anodowe mają taki układ, że dwa sąsiadujące ze sobą tworzą jak gdyby całość i drgają z tą samą częstotliwością, lecz z przesunięciem fazy o kąt 180°. Równofazowo drgające segmenty są na swym wolnym końcu razem połączone (ryc. 269).

Układ elektrod lampy magnetronowej jest umieszczony w silnym stałym polu magnetycznym, wytworzonym przez elektromagnesy. Kierunek działania silnego pola magnetycznego jest skierowany wzdłuż osi katody (kierunek pionowy). Elektrony emitowane z żarzonej katody byłyby promieniście kierowane do poszczególnych segmentów anody przez przyłożone napięcie anodowe, lecz na układ międzyelektrodowy lampy działają siły magnetyczne magnesu stałego, które wywierają wpływ na tor elektronów nadając im charakter spiralnego przebiegu do segmentów anody.

Prawidłowa praca magnetronu zależy od natężenia pola magnetycznego. Jeżeli natężenie posiada tzw. wartość krytyczną, wówczas strumień elektronów padając przez szczeliny do jamek segmentów anodowych powoduje, że każda jamka staje się oscylatorem drgań o określonej częstotliwości. Magnetron w aparacie mikrofalowym posiada przeważnie układ 16 segmentów w anodzie.

Ryc. 270. Schemat promieniowania z promiennika okrągłego. Układ linii sil fal elektromagnetycznych (wg Thoma)

Do przekazania energii drgań z magnetronu do anteny dipolowej służy specjalny współosiowy (coaxial) kabel, zwany falowodem. Antena jest sprzężona pojemnościowo z elektrodą dipolową, która służy do naświetlań mikrofalami wybranego obiektu. Elektroda dipolowa z odpowiednim reflektorem daje promieniowanie przestrzenne i. dlatego w terminologii zabiegów przyjęto nazwę naświetlania lub napromieniowania mikrofalami.

Układ dipola

Jeżeli w układzie pola kondensatorowego oddalimy znacznie obie płytki kondensatora, wówczas linie sił pola ulegają znacznemu rozproszeniu. Jeżeli antena magnetronu będzie sprzężona pojemnościowo z takim układem kondensatora — to część linii sil pola może przyjąć charakter promieniowania przestrzennego. Taki układ nazywamy dipolem. Dipol umieszczony jest w reflektorze tworząc elektrodę dipolo-

393