3 (1918)

4.9. Sacharydy 153

klicznej) łączą się wiązaniem a-glikozydowym, tworząc sacharozę — główny składnik cukru buraczanego i trzcinowego, stosowany do słodzenia.

Sacharoza, o nazwie zwyczajowej cukier trzcinowy lub buraczany, jest to substancja krystaliczna o t.t. 184°C, optycznie czynna — skręca płaszczyznę polaryzacji światła o kąt +66,5°. Jest rzpuszczalna w wodzie, trudno rozpuszczalna w etanolu. Występuje w organizmach roślinnych — największe stężenie osiąga w trzcinie cukrowej i burakach cukrowych, surowcach do przemysłowej produkcji sacharozy. Z surowca (buraki, trzcina) wymywa się sacharozę wodą o temp. 70-80°C w baterii dyfuzorów. Otrzymany produkt poddaje się defekacji (oczyszczaniu z domieszek organicznych) za pomocą 2-procentowego roztworu wodorotlenku wapnia Ca(OH)2. Strącają się wówczas nierozpuszczalne cytryniany, szczawiany i fosforany wapnia. Sacharoza strąca się w formie soli wapniowej, którą przeprowadza się ponownie do roztworu, odsącza, zatęża pod zmniejszonym ciśnieniem i krystalizuje. Po powtórnej krystalizacji otrzymujemy cukier rafinowany.

sacharoza

Estry sacharozy, monoestery sacharozy i kwasów tłuszczowych o 12-18 atomach węgla w łańcuchu, są substancjami powierzchniowo czynnymi, w których cukier stanowi część hydrofilową, a łańcuch alifatyczny kwasu tłuszczowego część hydrofobową. Są to substancje nietoksyczne, dobrze tolerowane przez skórę oraz błony śluzowe oczu, łatwo ulegające biodegradacji. Stosowane są jako środki myjące i emulgatory o/w. W przeciwieństwie do diestru monoester sacharozy rozpuszcza się w wodzie. Pod nazwą Cro-desta występują estry sacharozy i kwasów palmitynowego i stearynowego lub kwasów tłuszczowych oleju kokosowego. Stosowane są jako emulgatory kremów, mleczek w preparatach do pielęgnacji skóry twarzy oraz w kosmetykach dziecięcych.

4.9.3. Polisacharydy

Polisacharydy zbudowane są z 10-30000 cząsteczek monosacharydów, połączonych wiązaniami glikozydowymi. Łańcuchy polisacharydów mogą być proste (celuloza) lub rozgałęzione (glikogen, amylopektyna). W zależności od typu monosacharydu tworzącego łańcuch rozróżniamy: glukany zbudowane z glukozy, galaktany z galaktozy, man-nany z mannozy itd. Większość naturalnych i modyfikowanych polisacharydów tworzy z wodą koloidy (hydrozole), dlatego stosowane są w kosmetyce jako substancje wiążące wodę, zagęszczające, lepiszcza, składnik kremów beztłuszczowych oraz żeli. Największe znaczenie kosmetyczne mają: glukany, galaktany, fruktany, gumy, śluzy, poliuronidy oraz pektyny.