3 (718)

oraz wzory (1), (2) i (4).

Zastosowano przy tym następujące oznaczenia :

a - kąt pionowy, czyli nachylenie osi celowej względem poziomu, przy lunecie skierowanej do obranego celu; x - błąd indeksu;

lunety KL i osi celowej lunety KP i osi celowej

O*¹ - odczyt z limbusa koła pionowego przy położeniu skierowanej do obranego celu;

O⁰* - odczyt z limbusa koła pionowego przy położeniu skierowanej do obranego celu.

Na podstawie rys. la możemy napisać:

a-x = 90°-O^KL    (1)

natomiast z rys. Ib wynika:

a+x = O^KP-270°    (2)

Odejmując (1) od (2) otrzymamy poszukiwaną zależność:

2x = O^KP+O^KL-360°    (3)

skąd:

x = 0,5 (0^+    180° (4)

Jeśli pragniemy znać wartość odczytu, odpowiadającą poziomo ustawionej osi celowej w tym instrumencie, to znajdziemy ją z zależności: dla KL    odczyt ten wyniesie    90° + x,

dla KP odczyt ten wyniesie 270° + x.

W celu usunięcia błędu indeksu trzeba wykonać pewne manipulacje. Pochylamy wpierw lunetę tak długo, aż przy poziomym położeniu osi celowej, czyli przy górującym pęcherzyku libelli kolimacyjnej, odczyt wynosić będzie przy KL (90° + x), lub przy KP (270° + x). Następnie, unieruchomiwszy lunetę, przechylamy sprzężony z libellą indeks aż do chwili, gdy odczyt wyniesie będzie 90° przy KL (lub 270° przy KP). W tym celu posługujemy się leniwką libelli kolimacyjnej. Podczas tej czynności pęcherzyk libelli kolimacyjnej wychyli się z położenia górowania, co było do przewidzenia, skoro obracaliśmy indeks (indeksy), wraz ze sprzężonym z nim libellą,. dookoła środka limbusa koła pionowego. Ostatnią wreszcie czynnością jest sprowadzenie pęcherzyka do punktu górowania, tj. do punktu głównego libelli, przez odpowiednie manipulacje śrubkami rektyfikacyjnymi libelli.

Uzupełnijmy powyższe rozważania uwagą, że możemy zaoszczędzić sobie trudu usuwania błędu indeksu, gdyż poprawna wartość kątów pionowych da się uzyskać również mimo