3 żywice 3

ŻYWICE ♦ 37

Emulsje polimerowe

Są to cząsteczki polimeru zawieszone w wodzie, schnące przez parowanie. Emulsje akrylowe są raczej zasadowe, nie należy zatem używać ich z pigmentami wrażliwymi na zasady. Nic są lepkie, nic zależy to jednak od ciężaru cząsteczkowego.

Są prawdopodobnie najbardziej trwałym medium artystycznym, gdyż od momentu wyschnięcia na ukończonym obrazie nie ulegają żadnym reakcjom chemicznym.

ZŁOŻONOŚĆ POLIMEROWYCH FARB EMULSYJNYCH

Dość łatwo jest rozprowadzić pigment w spoiwie olejnym, zaś złożona struktura polimerowych farb emulsyjnych musi być dobrze wyważona, by uniknąć rozdzielenia emulsji (patrz s. 184).

Nawet wielkość cząsteczki pigmentu może wywierać efekt destabilizujący; ponadto bierzemy pod uwagę cały szereg innych czynników:

: każdy polimer ma minimalną temperaturę tworzenia powłoki

B równowaga zdyspergowanych cząsteczek musi być utrzymywana rozpuszczalnikami jednoczącymi; jakiekolwiek zakłócenie spowoduje rozdzielenie emulsji, uniemożliwiając tworzenie powłoki 5 zamrażanie i rozmrażanie to częsty problem, stąd konieczność dodania „antyzamrażacza". Należy dodać substancje zmiękczające wodę. likwidujące pianę i konserwanty. Potrzebne są także zagęszczacze, by farba mogła zostać umieszczona w tubie.

♦ Oleożywice ♦

Oleożywice - czyli balsamy - to gęste wycieki z drzew iglastych, mieszanki olejków eterycznych i żywic (patrz s. 34). W stanie naturalnym używane są jako media malarskie lub do otrzymania, na przykład terpentyny. Żywicznym produktem ubocznym destylacji terpentyny jest kalafonia, szeroko stosowana w przemyśle, ale nie polecana artystom, gdyż ciemnieje i pęka w miarę upływu czasu.

Najnowsze osiągnięcia podczas oczyszczania i modyfikowania terpentyny pozwoliły uzyskać gatunki przekształcone i pokrewne kalafonii o mniejszej łamliwości i odporności na utratę koloru.

ZASTOSOWANIA

OLEOŻYWIC

Nadają one farbie olejnej połyskliwą płynność. Terpentyna wenecka i sztrasburska były szeroko stosowane dawniej w malarstwie olejnym i temperach jajowych.

Moim zdaniem, dodanie jakiegokolwiek naturalnego materiału żywicznego do powłoki farby olejnej pogorszy jej strukturę i elastyczność. Jeśli większe ilości dodane będą do spoiwa, powłoka farby rozpuści się podczas werniksowania - a rezultaty będą opłakane. Bezpieczniej będzie zastosować substancje oparte na żywicy alkidowcj.

RODZAJE OLEOŻYWIC

Oleożywic nie należy mylić z pojęciem „oleożywiczny” 'losowanym dla określenia werniksów' i substancji robionych z gotowych mieszanek twardych żywic oraz olejów roślinnych, np. produkowana mieszanka oleju i żywicy. Mamy cztery podstawowe rodzaje oleożywic - terpentyna wenecka i sztrasburska, balsam kanadyjski i kopaiwa.

Terpentyna wenecka

Uzyskiwana z modrzewia europejskiego {Lar i. v euro paca lub Lari.\ decidua). Jest to żółta, lepka substancja, z której nic krystalizują kwasy żywiczne; tym różni się od popularnej terpentyny. Rozpuszcza się w alkoholu, eterze, acetonie i terpentynie; tylko częściowo rozpuszczalna w węglowodorach naftowych. W stanic oczyszczonym nie wykazuje naturalnej tendencji do przyciemniania obrazu i tworzenia spękań. Jest bardzo spoista w mieszance z olejem naftowym i olejem stałym.

Terpentyna sztrasburska

Uzyskiwana z jodły pospolitej {Abies alba), bledsza od terpentyny weneckiej i rzadko spotykana.

Ma pewne właściwości ochronne, wiążąc pigmenty, na przykład grynszpan, które mają skłonność do rozkładu. Niemniej takie cechy nic są szczególnie istotne dla współczesnych pigmentów.

Balsam kanadyjski

Przypomina terpentynę sztrasburską; ma dość wysoki stopień czystości, cenny ze względu na przezroczystość i wysoki współczynnik załamania.

Balsam kopaiwa

Balsam ten. o zróżnicowanym składzie i lepkości, tworzą wolne kwasy żywiczne; stąd jego wysoka kwasowość. Kiedyś konserwatorzy obrazów używali go do renowacji mętnych lub wyblakłych obrazów olejnych. Okazało się jednak, że usuniecie wszystkich śladów balsamu jest niemożliwe (powoduje znaczne ciemnienie i kurczenie powłoki). Dlatego unika się go, choć czasem stosuje razem z wodą amoniakalną do czyszczenia obrazów.