343 (17)

węgla, wiążą się z sobą parami (rys. 6.2). Odległości między płaszczyznami sieciowymi (111) tworzącymi sprzężony zespół (parę) płaszczyzn sieciowych są dużo mniejsze niż odległości w tym samym kierunku między najbliższymi atomami węgla należącymi do dwóch różnych par płaszczyzn sieciowych. Podwójne płaszczyzny sieciowe, zgodne z płaszczyznami łupliwości, stanowią bardzo gęsty układ atomów.

6.2, Płaszczyzna łupliwości (111) w sieci krystalicznej diamentu (wg Corrensa [40])

6.3. Płaszczyzna łupliwości (110) w sieci krystalicznej blendy cynkowej (wg Corrensa [40])

W blendzie cynkowej w obrębie analogicznego zespołu utworzonego przez dwie płaszczyzny sieciowe (111) działają silne wiązania jonowe, gdyż jedna z tych płaszczyzn sieciowych jest obsadzona tylko przez jony Zn^{2 +} , a druga tylko przez jony S²“ (rys. 6.3). W kie-' runku prostopadłym do płaszczyzny (111) układają się naprzemianlegle płaszczyzny sieciowe obsadzone jonami jednakowego znaku w kolejności —Zn-S—Zn-S— (dłuższe i krótsze kreski symbolizują większe i mniejsze odległości między płaszczyznami sieciowymi). Między płaszczyznami sieciowymi (110) jak również między analogicznymi siecią-

*

mi (110) istnieją już słabsze siły elektrostatycznego przyciągania się jonów, gdyż każda z tych płaszczyzn sieciowych jest obsadzona jednocześnie przez jony różnego znaku. Nieznaczny poślizg, czyli wzajemne przesunięcie się równoległych płaszczyzn sieciowych (110), może doprowadzić do tego, że jony dodatnie znajdą się w sąsiedztwie dodatnich, a ujemne w sąsiedztwie ujemnych. Taki układ nie może być trwały z powodu wzajemnego odpychania się jonów. Płaszczyzny sieciowe {110} są przeto zgodne z płaszczyznami łupliwości kryształu.

W strukturze fluorytu CaF₂ (rys. 3.49) płaszczyzny sieciowe (111) zgodne z płaszczyznami łupliwości są kolejno obsadzane przez jony jednego łub drugiego pierwiastka w kolejności: — F-Ca-F—F-Ca-F—F-Ca-F—. Doskonałą łupliwość względem ściany (111) tłumaczymy tym, że stykają się z sobą płaszczyzny sieciowe obsadzone wyłącznie przez jony fluorkowe.

Niektóre kryształy wykazują skorupowość, którą należy odróżnić od łupliwości. Przyczyną skorupowości są najczęściej wrostki obcego ciała układające się w krysztale warstwowo. Płytki skorupowe są dość grube i nie można ich dalej łupać, natomiast łupliwość kryształu nie podlega temu ograniczeniu.

348