410 411

cząsteczki środowiska, te z kolei udzielają energię drgań dalszym przylegającym cząsteczkom masy. Przenoszenie energii drgań odbywa się bez przemieszczania cząstek masy. Aby uzyskać równomierny rozkład mocy drgań w tkankach, stosujemy okrężne, masujące prowadzenie ruchów głowicy na polu nadżwiękawianym.

Jeżeli głowica wysyła bez przerwy fale dźwiękowe, określamy je jako utradżwięki ciągłe. W aparaturze nowoczesnej możemy niezależnie, przy użyciu specjalnego przełącznika, uzyskać z głowicy oprócz ultradźwięków ciągłych wysyłanie ultradźwięków z przerwami, otrzymując tzw. ultradźwięki impulsowe (ryc. 288).

Jeżeli okres czasu składający się z impulsu i przerwy {T) wynosi np.

sek., przy czym czas impulsu (t) ma wartość-^- sek., to wykładnik impulsu: — ₌ — .

T 5

Jeżeli czas impulsu wynosi    sek., otrzymamy wartość wykład

nika ‘ j a przy czasie impulsu J— _Sek. — _ż0 (ryc. 289).

10 * 2000

Wartość (J) mocy impulsów (W/cm²) może być dowolnie zmieniana.

W zależności od pozycji głowicy w polu nadżwiękawianym rozróżniamy metodę stacjonarną, jeżeli głowica w czasie zabiegu nie zmienia swego ustawienia, przeważnie jednak stosujemy ruchy głowicy masujące, okrężne ze zmianą jej położenia w stosunku do pola nadźwięka-wianego (metoda labilna).

Aparat „VEM" — prod. niemieckiej (ryc. 290)

Aparat wytwarza fale ultradźwiękowe o mocy od 2 do 40 watów

6 a    s 5 i

Ryc. 290. Aparat ultradźwiękowy    Ryc. 291. Stół rozdzielczy aparatu

VEM    ultradźwiękowego VEM (moc dawki w watach na cm² odpowiada od 0,2 W/cm² do 4 W/cm², przy wielkości powierzchni głowicy wynoszącej około 10 cm²). Częstotliwość fali ultradźwiękowej 800 KHz.

Głowica aparatu jest chłodzona wodą (0,25—0,5 1/min.), Nadżwię-kawianie wykonywać można przez zastosowanie parafiny płynnej, jako substancji łączącej, lub przez wodę (w kąpieli wodnej).

Aparat wyposażony jest w 1 lampę prostowniczą dwuanodową i 1 lampę generacyjną triodę.

Aparat włączać należy do gniazdka uziemionego.

W obwodzie aparatu znajduje się:

a)    część sieciowa, wyposażona w transformator z regulacją kompensacji napięcia sieciowego,

b)    generator prądu wielkiej częstotliwości, który składa się z cewki wtórnej transformatora, układu prostowniczego, obwodów lampy generacyjnej triody i przewodu do włączenia nadajnika ultradźwiękowego.

Na stole rozdzielczym aparatu (ryc. 291) znajduje się: włącznik główny (1) i równocześnie regulator kompensacji sieci (7)-, regulator mocy ultradźwięków (dawki od 0,2 W/cm² do 4 W/cm²) (2)\ regulator dostrojenia (kondensatora zmiennego z obwodu drgającego) (3); miliampero-mierz ze skalą od 0 do 150 mA do sprawdzenia natężenia prądu anodowego lampy generacyjnej (4)-, woltomierz ze skalą od 0 do 250 V, do wykazania napięcia, z kreską czerwoną na 220 V (położenie normalne wskazówki woltomierza) (5); skala mocy z wykażnikiem dawki od 0,2 do 4 W/cm² (6).

Nadajnik składa się: z wodoszczelnej głowicy (8), w której umieszczona jest płytka kwarcowa; przewodu (kabla) (10—11) doprowadzającego zmienne napięcie i rurek gumowych od chłodzenia wodnego (12—13). Wysokie zmienne napięcie doprowadzone jest przez kabel do specjalnych elektrod metalowych przylegających do płytki z kwarcu.

Odwrócony efekt piezoelektryczny wywołuje mechaniczne drgania kwarcu.

Częstotliwość drgań generatora musi być w stanie rezonansu z częstotliwością drgań własnych płytki z kwarcu, gdyż wówczas uzyskuje się właściwą moc drgań przy określonej intensywności, natomiast regulację mocy (dawki) ultradźwięków otrzymanych z powierzchni czynnej głowicy osiąga się przez zmianę napięcia anodowego.

Głowica daje drgania dźwiękowe o stałej amplitudzie, bez modulowania, czyli ultradźwięki ciągłe.

Technika obsługi aparatu VEM

Przygotować pacjenta i ustawić aparat (po włączeniu prądu nie należy przesuwać aparatu).

Sprawdzić stół rozdzielczy (obowiązuje ustawienie włącznika głównego na pozycji ,,0", a regulatora mocy na zakresie skali 0,2 W/cm²).

411