444 (6)

O RUDACH,

404

W Szwecji około Afwedstad, znayduie się mała Fabryka, w której cijgną i rozcinają iuź miedź , iuź żelazo. Koła , któremi w ostatniej Fabryce żelazo rozcinaią, dwa razy są większe od owych, któremi miedź dzielą , niemi kraią także miedź. W tamtej Fabryce żelaza nie wyciągają między cylindrami, lecz go dzielą wzdłuż na 3. albo 4. sztaby czworograniaste , nie robią tam, iak gdzie indziej, sztab prostych, lecz krzywe, z tym wszystkim też same z nich robią narzędzia, które z prostych zwykli robić.

Machina. na h-aianię żelaza, ssnejdiiifca lig ofofo Sciernsund w fyweeji. Około Stiernsund machina służąca do rozcinania żelaza , iest odmienna Cd wzwyż wspomnionych , wynalazł ią KtysZtof POŁ.HEM1DS Konsyliarz Towarzystwa Królewskiego Kupieckiego w Szwecji, W tey Fabryce sztaby żelazne w piecu tak długim iak sztaby, rozpalaią do białości. Sztaby nie ciągną wzdłuż , lecz ią machiną pewna dzielą na 3, części. Żelazo, którym sztabę dzielą , z obudwoęh stron ies; ostre , naksżtale nożyc. Takie żelazo pomiędzy dwa inną poboczne i bardzo oscre iest waśnione, Sztaby rozpalone w owe nożyce włożywszy, podbielone na trzy części z machiny wychodzą, lecz bardzo krzywe i nierówne, więc ie znowu w piec wkła-daią , i młotem zewsząd równaią. Takie żelazo w pęki potym skiadaią , zowią ie Klijipjerb, albo żelazo pokraiane,

Koniec pierwszej Klany,

DRUGA K L A. S S A.

6 RUDZIE ZELASTUY, I ROŻNYCH SPOSOBACH DOŚWIADCZENIA. IEY,

0 doświadczeniu rudy magnesem,

T^-} A wni nie doś-wiadcząli rudy żelazncy ogniem , iuź dla tego, że metal, kcóty z niey odbieiaią, iest. podły, iuź dla tego, ie do doświadczenia, bardzo wielkiego, ognia potrzeba, mniemali więc, że dosyć iest doświadczać iey magnesem, 0 doświadczeniu rudy magnesem pisze BRKEŚ, mówiąc.

Jeżeli magnesem chcesz doświadczyć iaka jest ruda , przepal ią (inni doświadczają rudy magnesem njepzzepalaiąę iey ) potłucz na piasek , po piasku taczay dobry magnes , co gdy uczynisz, cza¹'"-1 żelaza przylgną do magnesu , zgarnij ie nóżką zaięcą , powtórnie na rudzie połóż magnes, cząstki, które przyciągnie odgarnij, i tę robotę pity powtoszay, póki do magnesu coś będzie przystawać, wreszcie, któx,, magnes :e przyciąga, nic nie masz żelaza j tym sposobem można pozna; . leżeli ruja iest «• żelazo obita , albo przeciwnie, bo magnes samo tylko r ciszo przyciąga.

Co sig