381 (6)

O R U D A C K    §43

§• IX.

Piece około Leodium.

Około Letulittm znayduią się piece i fryszerki, iako to blisko Huy, <V«-mr, Łimbourg , Meta, Luxembmirp. Od pomienionych Fabryk do Leodium żelazo Spuszczają wodę, stamtąd do Amszterdamu. Przed kilku laty, 8; tylko pićców w Prowincji Leodyiskieyznajdowało się.

Rudę, z którey topią żelazo , biorą w różnych raieyscach, zazwyczay jest żolca albo czerwona. Rude biorą z bagmśk, i z ziemi urodzuyney, przeto sztuki rudy okrywa glina. \? Prouuicyi Leodyiskiey , przepalaią rude przez ze. godzin, pó przepalaniu ma kolor czerwony. Żelazo z n.ey •wytopione iest bardzo cięgle $ uderzywszy w nic, dźwięk wydaie , przetp lecą- 7. litego -Sztuki cienkie , i różne narzędzia , lako to garki , kociołki, piecyki i t. 4. Wiedzieć potrzeba , że Leodyiskie żelazo wylryszowane, ua

W pomienioney Prowincji, piec sta wicią wewnątrz czworograniasty , .wysoki na 20. stop; nad zaprawą szeroki na stop 6. albo y; zaprawę dar ią czworograniastą, długą na stop 5. Gardziel ma szerokości stop 3. długości. stop 3. więc iest podługowuty. Piece stawiaią 2 'kamieni naylepszych, to iest z tych , które naywiększy ogień wytrzymuią , zaczem przez rok cały piece tameczne iść mogą. Co dwie godziny sypią w piec rudy 30. albo 32. niecznlek; każdego dnia dwa razy żelazo wypuszczaią, to iest: co dwanaście godzin , na każdy raz odbieraią żelaza surowego funtów 1700. czyli cetnattiw morskich g.|, więc we 24. godzinach odbieraią. żelaza blisko y. cetnarów morskich. W lecielt-ią różne naczynia, w zimie zaś leią gęsi, któro w Fryszerkach fryszuią. Przcdcym używano miechów skórzanych długich ha S. albo y. łokci.

Ze 100. funtów surowcu, odbieraią w Szynach czystego żelaza funtów 8 S , więc na stu funtach tracą 14.

§. x.

Sposoby, ktorcmi we Wfoszecb rudy wyrabiali.

Przepalanie i topienie rudy w Breścia.

Miasto Breleia, około którego piece na topienie żelaza znayduią się, zostaie pod Panowaniem Rzeczypospolitey Woneckiey ; w pobliśkościach po-nucmonego Miasta, wiele iest dołów rudnych; w nich ruda od łokci 21, aż do 24. rzadko głębiey znayćuie sil. Zdaie się, iż w tamccy rudzie nie-inasz.siarki, przeto żelazo z niey wytopioue , na zimno iest kruche, więc rudę. lepszą odbieraią od gorszey. Warszty rudy nie bardzo są szerokie. Jluda-zwańa Rmiza-Eseleiiap^iu, daie żelazo kruche.

Hudy dobrey, siarki nie maiąccy, co węchem nawet poznają, tjie przepalają , lecz surową w piec sypią , gatunek zaś siarczystej, wprzód prze.

palaią»