455 (4)

<7.7. Jakie są substancje szkłotwórcze?

Do substancji szkłotwórczych zaliczamy tlenki krzemu, boru, fosforu, arsenu, germanu, ołowiu i glinu. Wytrzymałość szkła, temperatura jego mięknięcia i odporność chemiczna rosną ze wzrostem ilości Si0₂ i obniżają się ze zwiększaniem zawartości substancji wypełniających i modyfikujących.

17.8.    Jakie są substancje modyfikujące szkło?

Do substancji modyfikujących zaliczamy tlenki sodu, potasu, litu, wapnia, magnezu, baru i cynku. Modyfikują one własności szkła, a także jego strukturę poprzez rozluźnienie sieci przestrzennej, co objawia się obniżeniem temperatury mięknięcia. Zwykle sumaryczna ilość tlenków sodu i potasu nie przekracza 18%. Większa ilość substancji modyfikujących wywołuje nietrwałość szkła.

17.9.    Z jakich surowców wytwarza się szkło?

Do podstawowych surowców należy piasek kwarcowy, a oprócz tego boraks, skalenie sodowo-potasowe, soda, surowce (wapienne) zawierające CaO, MgO, PbO, ZnO, P₂06, Ti0₂, Zr0₂ i inne.

17.10.    Od czego zależą własności szkła?

Własności szkła zależą przede wszystkim od jego składu, ale także od obróbki cieplnej. Najwyższe własności wytrzymałościowe mają szkła kwarcowe, niższe — zawierające PbO, K₂0 i Na₂0. Wytrzymałość na zginanie szkła kwarcowego - ciągnionego wynosi 7+9,5 MPa, dla litego nieobrobionego 4+5 MPa, dla walcowanego nieobrobionego 3+4 MPa i dla hartowanego 9+16 MPa. Termiczne własności szkła zależą od składu i metod obróbki. Tak np. szkła zawierające aluminium i żelazo lepiej przewodzą ciepło, podczas gdy bar i ołów pogarszają przewodnictwo. Termiczna rozszerzalność szkła zmienia się w szerokich granicach. Tlenki krzemu, boru, tytanu, cyrkonu, berylu, cynku i magnezu zmniejszają, a tlenki baru, wapnia, ołowiu, sodu, potasu i litu zwiększają rozszerzalność. Odporność chemiczna szkła jest tym większa, im więcej jest tlenku krzemu, cyrkonu, tytanu, glinu, boru, wapnia, magnezu i cynku i mniej tlenku litu, sodu, potasu, baru i ołowiu. Szkło koroduje pod działaniem kwasu fluorowodorowego i fosforowego, roztworów zasad, kwasów i wody. Korozja nasila się ze wzrostem temperatury i ciśnienia. Przewodnictwo elektryczne szkieł szybko rośnie ze wzrostem temperatury i zwiększeniem zawartości jonów litu, sodu, potasu, ołowiu, cezu. Również zahartowanie powoduje dwukrotny wzrost przewodnictwa. Straty światła przy przejściu przez szkło też zależą od jego ro-