456 457 (4)

1

1

456    CtąU III. Pod\ta»> makroekonomii

Przedstawiony przykład dotyczący Pana X można uogólnić na cały rynek finansowy. Jeżeli stopy zysku z aktywów w kraju i za granicą nic byłyby równe, to kapitał płynąłby albo w jedną, albo w drugą stronę. W konsekwencji doprowadziłoby to do zrównania stóp zysku z aktywów w różnych krajach poprzez zmiany kursu walutowego. Stwierdzenie to oparte jest na założeniu mobilności kapitału, obojęt-ności inwestorów wobec ryzyka i substytucyjności aktywów w różnych krajach. Warunek zrównania się stóp zysku z aktywów w kraju i za granicą nazywany jest parytetem stopy procentowej. Przyjmuje on postać:

⁽l+r_ł⁾^-l-')b    (17.5)

gdzie: (1 +r_;)^—1 - oczekiwana stopa zysku z lokaty za granicą. r_k to stopa zysku z lokaty w kraju.

Często stosowana jest uproszczona postać parytetu stopy procentowej':

gdzie:    ^ ^e' - oczekiwana stopa zmian kursu walutowego; r_k - krajowa

stopa procentowa: r. - zagraniczna stopa procentowa.

Jeżeli krajowa stopa procentowa byłaby wyższa niż zagraniczna stopa procentowa w okresie /, to dla zachowania parytetu stopy procentowej należałoby oczekiwać aprecjacji waluty krajowej w okresie t. czyli kurs walutowy e, powinien wzrosnąć (patrz: równania (17.5) i (17.6)). Przy założeniu niezmienności oczekiwanego kursu walutowego (e».i). oznacza to. że oczekiwana stopa zmiany kursu walutowego (Ae/e,) maleje. Wzrost bieżącego kursu walutowego trwa do momentu zrównania się stopy zysku z aktywów krajowych ze stopą zysku z aktywów zagranicznych.

Na fluktuacje kursu walutowego mogą pośrednio wpływać również inne. dodatkowe czynniki, takie jak: cła i ograniczenia ilościowe, preferencje w stosunku do dóbr krajowych i zagranicznych oraz zmiany w technice produkcji. Efekt od-dziatywania tych czynników na kurs walutowy jest pośredni, gdyż bezpośrednio wpływają one raczej na poziom cen w gospodarce.

^v Po oprowadzeniu lewej stron)' równania (17.5) do wspólnego mianownika i uwzględnieniu, ze Se

— - —-——. otrzymujemy: — — - r,. Dla niewielkich zmian kursu walutowego możliwe jesl F*’⁰¹*' t, t,    Se

1+—

e,

męcie mianownika w ostatnim równaniu.

_ Rozdział 17. Międzynarodowe finanse___457

Oprócz wahań rozważanego powyżej nominalnego kursu walutowego istotne znaczenie dla gospodarki ma kształtowanie się realnego kursu walutowego. Realny kurs walutowy (e,) jest to nominalny kurs walutowy (<r - określony jako stosunek ilości jednostek waluty zagranicznej na jednostkę waluty krajowej) pomnożony przez stosunek przeciętnego poziomu cen krajowych do przeciętnego poziomu cen zagranicznych:

07.7)

Jeżeli parytet siły nabywczej znajdowałby pełne odzwierciedlenie w zmianach nominalnego kursu walutowego, to realny kurs walutowy powinien być stały i równy 1. Stopa zmian realnego kursu walutowego w przypadku stałości przeciętnego poziomu cen krajowych i stałości przeciętnego poziomu cen zagranicznych (ewentualnie takich samych stóp inflacji w kraju i za granicą) równa jest stopie zmian nominalnego kursu walutowego.

17.3. Bilans płatniczy

Bilans płatniczy jest zestawieniem wartości wszystkich transakcji ekonomicznych dokonanych w danym okresie między daną gospodarką krajową (przedsiębiorstwami. ludnością, rządem) a zagranicą. Jest więc zestawieniem wszelkich , dochodów (wpływów), z jednej strony, ze wszystkimi wydatkami (płatnościami) na rzecz reszty świata, z drugiej strony. Bilans płatniczy jest ważnym wskaźnikiem stanu ..zdrowia" gospodarki, wiele mówiącym o jej relacjach z otoczeniem. Jest narzędziem oceny sytuacji gospodarczej w minionym okresie, ale służy również do określania polityki ekonomicznej władz w odniesieniu do przyszłości.

W pełnej księgowości bilansu płatniczego występuje bardzo dużo rodzajów transakcji. Dla uproszczenia posłużymy się grupami tych transakcji. Zwykle bilans płatniczy składa się z trzech rachunków:

A)    rachunku obrotów bieżących, w którym najważniejszą pozycją jest zazwyczaj handel towarami (stąd bilans handlowy jest istotnym elementem zarówno bilansu obrotów bieżących, jak i całego bilansu płatniczego) oraz wymiana usług i jednostronnych przekazów pieniężnych ludności i władz;

B)    rachunku obrotów kapitałowych, do których zalicza się przepływ inwestycji bezpośrednich osób i firm prywatnych, a także długo- i krótkookresowe przepływy pieniężne zarówno prywatne, jak i rządowe;

C)    rachunku zmian rezerw rządowych złota, obcych środków płatniczych i innych zasobów o charakterze rezerw.

Odpowiadające powyższym rachunkom salda stanowią składowe całego bilansu płatniczego. Zazwyczaj różnią się od zera. lecz w sumie bilans musi się równoważyć. Zanim przejdziemy do kwestii równowagi bilansu płatniczego, pokrótce I Wyjaśnijmy znaczenie sald składowych.