0161

14(1

RYKSA.

III. 11.

ta mogła się tu tern łatwiej zdarzyć przez odniesienie polskiego pochodzenia Rikizy do jej męża. Mąż jej Wa-ledar, był zatem w rzeczywistości księciem ruskim.

Sąż tedy: owa żona Magnusa i Swerkera, i żona Waledara, osobą identyczną, czy raczej są to dwie odmienne osoby? Że jedna i druga poświadczone są jako córki Krzywoustego, w tern nie ma jeszcze dowodu identyczności: atoli to już jest rzeczą uwagi godną, że obie noszą toż samo imię Rikiza, a trudno przypuścić, ażeby Krzywousty dwie równocześnie żyjące córki nazywał jednakowo. Jest to pierwszy wzgląd, przemawiający za identycznością, a są jeszcze i inne. Saxo Gramm. ') nazywa Zofią (żonę Waldemara) nterim Kanuti soror; Knctl.-Saga -’) nazywa ją soror germanu, podobnież Rocz. Lund.^:i), Chroń. Dan.-Sialand. *). Laur. Stral. Ann. ■’) i Chroń. Danor. “) laką wiadomość podają o małżeństwie Waldemara: Waldemarns desponsarił sororem Kanuti Sophiam. Rodzoną siostrą Knuta V nie była Zofia, z przytoczonych bowiem poprzednio wiadomości wynika, że ojcem pierwszego był Magnus, a ojcem drugiej ks. ruski: jeżeli zatem podanym co dopiero źródłom mamy dać wiarę, to nie można ich inaczej tłomaczyć, jak tylko w ten sposób, że była jego siostrą przyrodnia przez matkę, a zatem, że ta sama osoba, która była żoną Magnusa i zrodziła zeń Knuta, była także żoną Waledara. z którego zrodziła Zofią. Stosunek ten wyraża też całkiem dobitnie Saxo (iramm., nazywając Zofią soror uterina Knuta, a dokładniej jeszcze Petri Olai Excerpt. ex hist. Dan.⁷) i Geysm. comp. hist. Dan. A, mieniąc ja sororem Kanuti ex parte matris. Do tego samego wyniku doprowadzi nas też rozbiór innych wzmianek źródłowych. Saxo Gra mm.^!‘), ten sam, który o Zofii wyraził się, że była patre Kutheno pro-creata, nazywa ją nieco dalej Suerconis filia; wyrażenie to może być tłumaczone tylko w ten sposób, że Zofia była córką żony Swerkera z innego ojca, a więc pasierbicą jego (filia—prouigna)    W tym samym sensie nazy

wają też Zofią córką Swerkera Tab. Ringstad. "). Petri Olai Excerpt. ex hist. Danor.¹²) i Geysm. comp. hist. Danor.^1:!). Jeżeli tedy Zofia była siostrą przyrodnią Knuta a pasierbicą Swerkera, to matka jej musiała być tą samą osobą, która wyszła za Magnusa i Swerkera.

Identyczność Rikizy, dwukrotnie królowej szwedzkiej, tudzież Rikizy, księżny ruskiej, uważać tedy należy jako stwierdzoną ponad wszelką wątpliwość, a obecnie rozchodzi się już tylko o rozwiązanie dalszego pytania: jakie jest chronologiczne następstwo tych trzech małżeństw po sobie. Ze małżeństwo Rikizy z Wale-darem nie mogło nastąpić' po małżeństwie z Swerkerem, wynika stąd, iż Swerker umarł dopiero r. 1155, a ślub Waldemara z Zofią, córką Rikizy i Waledara, odbył się jeszcze r. 1154. Możliwe są zatem tylko dwa inne przypuszczenia, t. j. że Waledar był pierwszym mężem Rikizy (drugim Magnus, trzecim Swerker), albo też, że Waledar był drugim jej mężem (pierwszym Magnus, trzecim Swerker). Za pierwszem przypuszczeniem zdawałby się przemawiać Saxo Gramm. ¹'), podając: Huic siguidem (Suerconi), occiso May no, Canuti muter coniugio obvenit, z którego to ustępu możnaby wnioskować. że pomiędzy małżeństwem z Magnusem a małżeństwem z Swerkerem nie było żadnego innego: w podobnyż sposób wyrażają sio o następstwie małżeństw także i późniejsze źródła duńskie, jak Petri Olai Excerpt.^1:) tudzież Geysm. comp. hist. Danor. "j. Przemawiałby za tem zresztą i naturalny związek faktów, boć łacniej przypuścić, że Rikiza, owdowiawszy po jednym z królów szwedzkich, wyszła potem za drugiego, jego następcę, aniżeli, że jako wdowa po królu szwedzkim wychodziła potem za mąż na Ruś, a potem napowróf do Szwe-cyi. Mimo to wszystko jednak przypuszczenia tego utrzymać nie można, a to z następującego powodu. Jeże-libyśmy przyjęli, że Waledar, ks. ruski, był pierwszym mężem Rikizy (przed Magnuseml, naówczas musielibyśmy to małżeństwo uważać za rozwiązane najpóźniej w r. 1129, w tym bowiem czasie wychodzi ona już za Magnusa, a w takim razie i najpóźniejsza data urodzin Zofii, owocu tego małżeństwa, musiałaby przypadać na rok 1129. Wychodząc r. 1154 za Waldemara I, byłaby zatem Zofia conajmniej dwudziestopięcioletnią panną, wiek, jak na stosunki ówczesne dość późny, a związek taki byłby tein dziwniejszy, że sam Waldemar w r. 1154 nie liczył więcej niż 23 lat życia¹⁷), byłby zatem młodszy conajmniej o dwa lata od swej żony. Ze jednak nie

1

   Str.    475.    —    2) M on. G e r m. SS. XXIX. 305. — 3) I b i d. XXIX. 205. — plLangebeck, Script. rer. Dan. II.    615. —

5) Ibid. III.    305.    —    6) Ibid. IV. 226. — 7) Ibid. II. 224 — 8) Ibid. II. 374 — 9)    .Str.    476.    — l<>) Por.    Langebeck,    Scrip!.

rer. Dan. II.    162.    —    11)    Ibid. IV. 279. — 12) Ibid. II. 224. — 13)    Ibid. II. 374. —    14)    Str.    460, — 15)    Langebeck,    Script.

rer. Dan. II.    221.    —    16)    Ibid. II. 373. — 17) Dahlmann, Gesch.    Danem. 1. 256.