0164

III. 11.

RYKSA.

149

kiedy pomoc Olgo wiców była dla Włodzisława II rzeczą najcenniejszą; zresztą trudno także przypuścić, iżby w roku żałoby (1199) po śmierci ojca Włodzisław wydawał swą siostrę za Władymirka. Dalej, i (o rzecz wielce ważna, Władymirko umiera r. 1152; ślub Rikizy z Swerkerem mógłby się zatem odbyć dopiero po tej dacie; rzecz wielce nieprawdopodobna zarówno z tego względu, że i Swerker był już podówczas w podeszłym wieku^{1 2 3 4}), i Rikiza miała już lat co najmniej 37, a bardziej jeszcze nieprawdopodobna z innych, politycznych względów. Swerker, jak wiadomo, obrany był na tron jeszcze za życia Magnusa r. 1133, jako kandydat Szwedów przeciw Magnusowi, którego obrali tylko Zachodni Gotowie: ale właśnie dlatego po śmierci Magnusa nie chcieli Gotowie przez jakiś czas uznać Swerkera. Małżeństwo jego z poprzednią żoną Magnusa miało zapewne na celu złagodzić opór Golów, który też w rzeczywistości ustał, ale nie dopiero w r. 1152 lub później, lecz o wiele wcześniej -’). Ponad wszelką wątpliwość rozjaśnia wreszcie rzecz Saxo Gramm. G, który wygnanemu w r. 1150 Knulowi V, synowi Magnusa, każe szukać schronienia u ojczyma Swerkera (a pud ciłriaim Suerco-neni); Rikiza była tedy żona Swerkera co najmniej już r. 1150, a zatem nie mogła być wdową po Włady-mirku. który dopiero w dwa lata później umarł O.

Pozostaje zatem ze wszystkich współcześnie znanych Włodzimierzem-jeden tylko: Włodzimierz Wsewolo-dowic, ks. nowogrodzki, a ponieważ nie możemy przypuścić, iżby obfite w wiadomości genealogiczne i lubujące sic w omawianiu stosunków rodzinnych źródła ruskie pominęły zupełnem milczeniem jakiegoś innego podówczas żyjącego Włodzimierza, przeto możemy, opierając się już chociażby tylko na poprzednim wywodzie, twierdzić 7 niemałem prawdopodobieństwem, że on to właśnie był drugim mężem Rikizy. Nie ma jednak potrzeby ograniczać sio do tego tylko argumentu: są inne. które wywód nasz potwierdzają. Nowogród, jak wiadomo, należał do rzędu tych miast ruskich, które z krajami skandynawskimi najściślejsze miały związki: snadno tedy syn ówczesnego ks. nowogrodzkiego mógł znaleść sposobność i możność uzyskania ręki wdowy po .Magnusie; a z drugiej strony ten właśnie Włodzimierz jest bratem Wierzehosławy, wydanej r. 11.37 za Bolesława Kędzierzawego lll. Jii.): związek ten wskazuje również na bliższe stosunki ówczesnych książąt nowogrodzkich z Polską i pozwala przypuszczać-, że na rok lub dwa przedtem (data ślubu Włodzimierza z Rikiza) stosunki te już były zawiązano; wynikiem obu faktów były: dwa małżeństwa pomiędzy dwojgiem dzieci Krzywoustego z jednej, a dwojgiem dzieci Wsewołoda nowogrodzkiego z drugiej strony. Prawda, że Włodzimierz Wsewoło-dowic nie odegrał żadnej wybitniejszej roli w historyi. ale był to tylko wynik nieszczęśliwego zbiegu okoliczności: wygnania jego ojca z Nowogrodu r. 1136. tudzież zajęcia stolca nowogrodzkiego przez innvch książąt; przed tą katastrofą Wsewołod jako książę Nowogrodu i przypuszczalny następca Mścisława Włodziinierzowica na tronie kijowskim u, członek najpotężniejszej podówczas na Rusi gałęzi książęcej Monomaehowirów, miał tyle znaczenia., że nie może zadziwiać:, jeżeli za jego syna wychodzi wdowa po królu szwedzkim, a córka Krzywoustego.

Rozjaśniwszy w ten sposób pytanie, kto był drugim mężem Rikizy. musimy jeszcze rozpatrzeć bliżej dwa błędne przekazy źródłowe, które dadzą się wyjaśnić w związku z uzyskanymi dotąd wynikami. Jeden z nich zawiera się w dokumencie, rzekomo przez Świętopełka, ks. pomorskiego, w r. 1180 wydanym'). W narracyi dokumentu wspomniano szczegół, jako król Waldemar 1 duński, powołując się, zgodnie z prawdą, na. pochodzenie swoje z rodu książąt polskich przez babkę, zajął był ongi kasztelania słupską (rex Darie Waldemaras, asserem w, siaif rerum fuit, per atiam suam de sstirpe principum Polonie proemme). Tłómacząc powyższy ustęp ściśle, należałoby przypuścić, że Eryk III Eiegod (Dobry), król duński, dziad Waldemara (f 1105), miał za żonę jakąś księżniczkę polską. Mogłaby to być tylko córka Włodzisława Hermana; atoli ani o istnieniu jej, ani związku z królem duńskim nic niewiadomo; owszem, szczegółowe wyliczenie Galla •}, znającego 1rzy córki tegoż księcia, z których jednak wszystkie inną koleją życia poszły (III. 3. 4. 5.'), wprost takiemu przypuszczeniu przeczy; a z drugiej strony wiadomo, że Eryka żoną była Rolylda, córka Thorgota, księżniczka

1

Gei.jer, Gesch. Schwed. I. 139; Saxo Gramrn. 471 pod koniec rządów Swerkera mówi o senium imbelliaijue Suer-

2

conis. — 2) Geijer, ibid. I. 138. 139. — 3) Str. 460. 461. — 4) Przytoczone poprzednio daty o Włodzimierzach zob. w Ukaza-

3

tielu k' Poln. Sobr. pod wyrazem Wiadymir I. 134—166. — 5) Por. Linniczenko, Wzaimn. otnosz. 59. — ⁶) Perlicach,

4

Pummerell. Ukdbuch nr. 7. — 7) Mon. Pol. I. 429.