479 (4)

były prostokątne. efekt maskowania byłby obserwowany tylko wówczas, gdy pasmo częstotliwości obejmowane przez sygnał maskujący pokrywałoby się. choć częściowo, z pasmem przepustowym (prostokątnego) filtru słuchowego o częstotliwości środkowej równej częstotliwości tonu.

Audiogramy maskowania przedstawione na ryc. 15.21 odwzorowują tak zwane pobudzenie wywołane sygnałem maskującym (wąskie pasmo szumu), czyli pewną wewnętrzną aktywność układu słuchowego jako funkcję częstotliwości. Jest ono bowiem wynikiem przejścia sygnału maskującego przez układ filtrów słuchowych Maskujące pasmo szumu wywołuje aktywność punktów błony podstawnej o częstotliwościach charakterystycznych przypadających na pasmo szumu oraz wriełu punktów w sąsiednich obszarach. Dlatego też pasmo częstotliwości, w którym obserwuje się efekt maskowania, jest znacznie szersze niż pasmo obejmowane przez sygnał maskujący, zwłaszcza od strony dużych częstotliwości, oraz zależy od jego poziomu.

Niezależnie od dość znacznego uproszczenia kształtu filtru słuchowego, koncepcja wstęg krytycznych jest w dalszym ciągu szeroko stosowana, a wyznaczeniu ich szerokości poświęcono w latach 1950-1970 wiele uwagi. Ich podsumowaniem jest zależność zaproponowana przez Scharfa (1970) przedstawiona na ryc. 15.23 linią przerywaną. Wstęgi krytyczne mają szerokość stałą (równą 100 Hz) dla częstotliwości środkowych mniejszych od 500 Hz. Dla częstotliwości w iększych od 500 Hz szerokość wstęgi krytycznej wzrasta ze wzrostem częstotliwości: przyjmuje się. źc szerokość ta jest równa około 17% częstotliwości środkowej.

Jedna z najczęściej stosowanych obecnie metod wyznaczania charakterystyki filtru słuchowego oparta jest na wyznaczeniu progów maskowania tonu. co schematycznie przedstawiono na ryc. 15.22a Ton maskowany (zaznaczony gnihą pionową linią) ma stałą częstotliwość, a sygnałem maskującym jest szum pasmowozaporo-wy. którego częstotliwość środkowa jest równa częstotliwości tonu. Odstęp częstotliwości między każdym ze zboczy szumu a częstotliwx>ścią środkową pasma zaporowego jest oznaczony przez A/. Zmieniając szerokość pasma zaporowego

2LL

Częste* cwo4C

b

Częsioowosc (Hz)

Ryc. 15.22. Schemat metody PiticrtOM wyznaczania kształtu filtru słuchowego (a) oraz przykładowa charakterystyka takiego filtru (b>. (Putcnon. 1976).

479