501 [1024x768]

512 KOLOIDY

określone wartości średnich energii i szybkości poruszających się cząsteczek, stosuje się do cząstek koloidalnych. Obserwowane bowiem w ultramikrosko-pie szybkości cząstek były znacznie niższe od szybkości cząsteczek przewidywanych przez teorię kinetyczną Boltzmanna.

Zagadnienie to wyjaśnili Einstein i Smoluchowski (1905), którzy wykazali, że obserwowane ruchy cząstek koloidalnych (ruchy Browna) nie są identyczne z cząsteczkowymi ruchami cząstek, lecz przedstawiają jedynie wypadkowe przesunięcia z bardzo szybkich, niezauważalnych w ultramikroskopic ruchów. Pomiary tych przesunięć umożliwiły zresztą przeprowadzenie pierwszego wyznaczenia liczby Avogadra.

Długo trwał spór o to, czy roztwory koloidalne należy traktować jako układy homogeniczne (jednofazowe) czy też heterogeniczne (wielofazowe). Pytanie to wyłoniło się po ustaleniu, że wymiary cząstek koloidalnych wahają się w granicach od lO A do 2000 A.____

Dopiero Ostwald (1907) wykazał, że pytanie to jest niewłaściwie sformułowane, gdyż roztwory koloidalne zajmując pośrednie miejsce pomiędzy roztwo-13mi. prawdziwymi a .zawiesinami, mogą wykazywać rozmaite właściwości, w zależności od posiadanych rozmiarów cząstek koloidalnych. Pytanie to straciło swój sens zwłaszcza po wykryciu, że niektóre roztwory koloidalne są roztworami o rozproszeniu cząsteczkowym, ale zawierającym bardzo duże cząsteczki chemiczne (makrocząsteczki).

Właściwości roztworów koloidalnych różnią się od właściwości roztworów prawdziwych tylko w sposób fizyczny — wynika to z wielkości, kształtu oraz bardzo rozwiniętej powierzchni cząstek koloidalnych.

Pojęcie układu koloidalnego

Zanim zdefiniujemy układ koloidalny, wprowadzimy kilka pojęć wstępnych.

Przez układ dyspersyjny będziemy rozumieli ośrodek rozpraszający wraz z zawartą w nim substancjąjozgroszoną.

Jeżeli substancja rozproszona stanowi zbiór cząstek tej samej wielkości, to taki układ dyspersyjny określamy jako monodyspersyjny. Gdy cząstki substancji rozproszonej mają różne rozmiary, mówimy o układzie polidyspersyjnym.

Jeżeli wszystkie cząstki substancji rozproszonej mają ten sam kształt (np. wszystkie cząstki występują pod postacią pręcików, blaszek lub kulek, ilp.), to układ taki będziemy nazywać układem jednopostaciowym. W przypadku wystąpienia w danym układzie dyspersyjnym cząstek koloidalnych o różnych kształtach otrzymujemy układ wielopostaciowy. Oczywiście mogą istnieć układy jednopostaciowe-monodyspersyjne, jednopostaciowe-polidyspersyjnc, Wielopostaciowe-polidyspersyjne itp.