50 (123)

Kwas RNA znajduje się w cytoplazmie, rybosomach i wjąderku, kieruje on bezpośrednio syntezą białek. Cząsteczką RNA składa się zwykle z pojedynczego łańcucha poiinukleotydowego, a syntetyzowana jest, z wykorzystaniem kompiementamości zasad, na bazie jednej z nici dwuniciowego DNA (transkrypcja). mRNA informacyjm’ (matrycowy) - powstaje na matrycy jądrowego DNA (reguła kompiementamości) w procesie transkrypcji, przenosi informację genetyczną do cytoplazmy, gdzie bierze udział w biosyntezie białek (służy-jako matryca do ich syntezy). Są to proste, jednoniciowe łańcuchy o różnej długości (<-długość kodowanego łańcucha), nietrwałe i szybko ulegające degradacji.

rRNA i-ybosomowy (80% całego RNA komórki) - różnej długości łańcuchy (od 100 do 4000 nukleotydów) o skomplikowanej strukturze przestrzennej, wchodzi w skład rybosomów i uczestniczy wraz z białkami rybosomainymi w odczytywaniu informacji genetycznej zapisanej w cząsteczkach mRNA. tRNA transportujący - krótkie łańcuchy o skomplikowanej strukturze przestrzennej. Na schemacie dwuwymiarowym „rozpłaszczona” cząsteczka tRNA przypomina liść koniczyny, gdyż posiada 4 ramiona o lokalnie dwuniciowej strukturze, przy czym 3 z nich zakończone są pętlami niesparowanych nukleotydów. Najważniejszą pętlą jest pętla antykodonowa, na której mieści się trójka nukleotydów zwana antykodonem. Koniec 3’ cząsteczki tRNA, gdzie znajduje się stała sekwencja CCA, jest miejscem, w którym tRNA łączy się z aminokwasem (aminoacylo-tRNA). tRNA pełni funkcję transportową podczas translacji: łączy się z aminokwasami i dostarcza je do rybosomów, w których zachodzi synteza łańcuchów polipeptydowych.

5). Budowa DNA.

Cząsteczka DNA zbudowana jest z dwóch łańcuchów wijących się linią śrubową i splecionych wzajemnie (podwójna helisa). Każdy z tych łańcuchów zbudowany jest z fosforanowych reszt powiązanych estrowymi wiązaniami z cząsteczkami deoksyryboz poprzez atom trzeciego, węglajednego nukleotydu i atom piątego węgla następnego. Zewnętrzna część cząsteczki splecionej z dwóch łańcuchów stanowią fosforany powiązane z cukrami, zaś zasady znajdują się wewnątrz łańcucha. Nici ułożone są względem siebie antyrównolegle-naprzeciw końca 5’jednej nici znajduje się konie 3’ drugiego łańcucha poiinukleotydowego;

9) . Biosynteza białka.

replikacja - proces w wyniku, którego z jednej cząsteczki DNA powstają dwie potomne, identyczne z macierzystą. Proces polega na rozdzieleniu dwóch nici macierzystej cząsteczki DNA i dobudowaniu do każdej z nich - nici komplementarnej. Jest semikonserwatywna- cząsteczki potomne są w połowie nowe, a w połowie zbudowane ze starej nici cząsteczki macierzystej. Zachodzi w jądrze komórkowym.

transkrypcja - jest pierwszym etapem ekspresji informacji genetycznej i oznacza przepisanie tej informacji z DNA na RNA. Istota procesu jest synteza cząsteczki RNA komplementarnej do fragmentu jednej z dwóch nici DNA. Substratarni do syntezy RNA są trifosforany nukleozydów, a enzymami katalizującymi ten proces-polimerazy. (eukariota t. zachodzi w organellach zaw. DNA-jądrze komórkowym, mitochondriach i pląs ty dach, prokariota-w cytoplazmie).

obróbka posttranskrypcyjna - wycięcie niepotrzebnych fragmentów. DNA jądrowe zawiera wiele niekodujących odcinków zwanych intronami, które podczas transkrypcji zostają przepisane na RNA. Podczas obróbki wycinane są introny, a właściwa cząsteczka mRNA składana jest z fragmentów kodujących zwanych egzonami.

translacja - to tłumaczenie sekwencji nukleotydów w RNA aa sekwencję aminokwasów w białku. Istota procesu jest synteza łańcucha polipeptydowego z aminokwasów, dostarczanych przez cząsteczki tRNA w kolejności zapisanej na mRNA. T. odbywa się na rybosomach.

10) . Wyjaśnij pojęcia.

Reguła parowania się zasad(komplementarność)-polega na tym, że wiązania wodorowe wytwarzają się tylko pomiędzy zasadami azotowymi nukleotydów komplementarnych, a więc między A i T oraz między C i G;

Kod gen ety cz/iy-zal e żno ś ć między sekwencją nukleotydów w mRNA i sekwencją aminokwasów w polipeptydzie;

Aźn/un-sekwencja mRNA czytana grupami po 3 nukleotydy, kodon specyfikuje określony aminokwas; Antykodon-trzy kolejne nukleotydy tRNA, posiadające zdolność rozpoznawania kodonów w RNA matrycowym (mRNA) w procesie biosyntezy białka;

Tryplet-Arzy sąsiadujące ze sobą zasady, z których składa się kodon;    <

Chromosomy-najważniejsze składniki jąder komórkowych, będące siedliskiem czynników dziedzicznych, czyli genów. Chromosomy zbudowane są głównie z silnie barwiącej się chromatyny, w której skład wchodzą długie cząsteczki kwasu DNA oraz białka (głównie histonowe) i kwas rybonukleinowy (RNA).

11) . Cechy kodu genetycznego.

a) , jest trójkowy, ponieważ jeden aminokwas kodowany jest przez trzy nukleotydy.

b) . jestzdegenerowany (4³=64 trójki kodują tylko 20 aminokwasów). Oznacza to, że jeden aminokwas może być kodowany przez kilka trójek.

c) . jest jednoznaczny, gdyż jedna trójka może kodować tylko jeden aminokwas.

d) . jest bezprzecinkowy. ponieważ ryboscm odczytuje kolejne kodony bez opuszczania żadnego nukleotydu.