51 2

2.2. Księgowe ujęcie środków trwałych

Zgodnie z polską ustawą o rachunkowości, a także międzynarodowymi regulacjami rachunkowości (Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 4, IV Dyrektywa EWG) do środków trwałych należą rzeczowe składniki majątku o okresie użytkowania dłuższym niż rok. Okres ten wynika z przewidywanego czasu wykorzystania danego składnika. Może on być zgodny ze spodziewaną fizyczna użytecznością środka trwałego ustalaną np. na podstawie naukowo opracowanych norm, doświadczenia użytkowników. Okres użytkowania może jednak być krótszy od fizycznej użyteczności środka trwałego wskutek szybkiego postępu technicznego czy technologicznego powodującego jego przestarzałość i tzw. moralne zużycie. Krótszy okres użytkowania może być też spowodowany zamiarem sprzedaży środka w związku z jego przejściową przydatnością, np. do wykonania jednorazowego zamówienia.

Przepisy podatkowe, oprócz kryterium czasu, jako cechę wyróżniającą środek trwały wymieniają jego wartość. Otóż zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych¹ oraz ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych², mimo długotrwałego używania (powyżej roku), do środków trwałych można nie zaliczać składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 3500 zł. Przepisy podatkowa zaliczają do środków trwałych także niektóre kategorie składników niezależnie od okresu przewidywanego ich używania. Może się więc zdarzyć, że będzie on krótszy niż rok. Odnosi się to do następujących środków trwałych:

• przyjętych do używania ulepszeń w obcych środkach trwałych;

• wykorzystywanych do prowadzenia działalności na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze (leasingu), zawartej z właścicielem lub właścicielami tych środków, jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami środki te są zaliczane do składników majątku podatnika, który jednak nie jest ich właścicielem ani współwłaścicielem;

• budynków i budowli wybudowanych na cudzym gruncie.

Środki trwałe mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów. Strukturę rodzajową środków trwałych tworzą takie składniki, jak:

• nieruchomości, czyli: grunty własne, prawo wieczystego użytkowania grun-tów, budynki, lokale w budynkach, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, budowle;

• ulepszenia w obcych środkach trwałych;

• maszyny i urządzenia;

• środki transportu;

• inwentarz żywy;

• inne przedmioty trwałego użytku.

Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późniejszymi zmianami).

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późniejszymi zmianami).