51 (213)

RYBA

Dr Heiko Bleher

Heiko Bleher urodził się 18 października 1944 r. Przyszedł na świat w bunkrze w zrujnowanym działaniami wojennymi Frankfurcie nad Menem jako czwarte, najmłodsze dziecko Państwa Amandy Flory Hildy Kieł i Ludwika Blehera. Jego matka wywodziła się z rodziny

0    dużych akwarystycznych tradycjach - była córką Adolfa Kiela zwanego „ojcem roślin wodnych”, hodowcy i pioniera uprawy roślin akwarystycznych, założyciela znajdującej się we Frankfurcie największej wówczas ich farmy na świecie. Od wczesnej młodości podróżowała ona po całej kuli ziemskiej w poszukiwaniu nowych gatunków egzotycznych roślin

1    ryb. Lubiła przy tym wyzwania i przygody: jako pierwsza kobieta brała udział w wyścigach motocyklowych w Niemczech, z powodzeniem rywalizując z mężczyznami. Wygrała 148 rajdów samochodowych rozgrywanych w całej Europie. Poza tym była mistrzynią gry w tenisa oraz wicemistrzynią świata tenisa stołowego. Jeździła na wrotkach i łyżwach oraz, ponownie jako pierwsza kobieta, latała szybowcem. Heiko odziedziczył po matce owo zamiłowanie do przygód i akwarystyki. Rybami zainteresował się, gdy w wieku 4 lat w ZOO we Frankfurcie ujrzał swego pierwszego dyskowca, zaś wkrótce potem wyruszył wraz z matką na wyprawę do Afryki, której celem było wyszukiwanie i zbieranie ryb oraz roślin wodnych. Następnie podróżowali po Europie, zaś gdy Heiko miał 7 lat, wyruszył wraz z matką i trójką starszego rodzeństwa na wyprawę do amazońskiej dżungli. Była to podróż ryzykowna i pełna niebezpieczeństw, obejmowała bowiem tereny zamieszkałe przez nieznane plemiona indiańskie, wśród których nie brakowało ludożerców wrogo nastawionych do białego człowieka. Przez ponad pół roku przebywali w tym „zielonym piekle”, odkrywając 60 gatunków nowych roślin wodnych, mnóstwo ryb oraz innych zwierząt. Dzięki tej wyprawie Heiko nauczył się zasad przetrwania w dżungli oraz poznał zwyczaje Indian. Dowiedział się także wiele na temat roślin, ryb i amazońskiej przyrody. Wiedza ta bardzo przydała mu się w latach późniejszych.

Gdy po dwóch latach Amanda Bleher powróciła wraz z dziećmi do Europy, wiadomości o jej wyprawie ukazały się w nagłówkach gazet na całym świecie. W 1959 r. zdecydowała się przenieść na stałe do Brazylii. W okolicach Rio de Janeiro założyła szkółkę roślin wodnych oraz ośrodek rozmnażania ryb. Piętnastoletni Heiko gorliwie pomagał matce w tych przedsięwzięciach. W 1962 r. opuścił Brazylię, udając się na studia do Stanów Zjednoczonych w celu pogłębienia swej wiedzy na temat ryb. Nauki pobierał na Uniwersytecie Południowej Florydy, kształcąc się wieczorowo w dziedzinach biologii, ichtiologii, limnologii, oceanografii, parazytologii i wielu innych. Równolegle w ciągu dnia pracował na farmach rybnych, zyskując dodatkowe umiejętności praktyczne. Po dwóch latach powrócił do Rio de Janeiro, otworzył tam firmę Aąuarium Rio i rozpoczął samodzielną eksplorację amazońskich wód, zakładając w dżungli kolejne obozy badawcze. Jego prace szybko zostały uwieńczone sukcesem - w 1964 r. odkrył i wprowadził do obrotu swój pierwszy gatunek ryby - zwinnika Blehera (Hemigrammus bleheri), zaliczany dzisiaj do najpopularniejszych ryb akwariowych (w Polsce sprzedawany zazwyczaj jako „rodo-stomus”). Jego kolejnym sukcesem było odkrycie odmiany dyskowca „Royal Blue”, która również stała się hodowlanym przebojem. W ciągu następnych lat Heiko niestrudzenie badał rozległe obszary południowoamerykańskiej puszczy, aż wreszcie w 1967 r. przeniósł swą firmę do Niemiec. Niemal co miesiąc powracał jednak do dżungli, aby kontynuować swe odkrycia. Prowadził badania we wszystkich krajach Ameryki Środkowej i Południowej. W latach 70. objął ich zasięgiem również inne kontynenty. Podróżował do Afryki, Azji, Australii i na Nową Gwineę. Rozpoczął też działalność popularyzatorską, wygłaszając wykłady i prelekcje na temat akwarystyki oraz zrealizował swój pierwszy film telewizyjny na temat dyskowców pt. „Expeditionsziel Aquarien-fishe” wyemitowany w paśmie ZDF. Udzielał również wielu wywiadów telewizyjnych, dzięki czemu stawał się znany i rozpoznawany na całym świecie. W 1982 r. ukazała się jego pierwsza książka o dyskowcach, która szybko okazała się bestsellerem i była wznawiana dziesięciokrotnie. Wkrótce zrealizował kolejne filmy: o piraniach oraz innych słodkowodnych rybach z Ameryki, Nowej Gwinei i Australii. W latach 90. dołączyły do nich cztery filmy o dyskowcach stanowiących ulubiony obiekt badań Heiko Blehera. Jego firma działająca we Frankfurcie do 1997 r. rokrocznie zaopatrywała hurtownie na całym świecie w nowe gatunki, w większości odkrywane osobiście przez niego. Według ostrożnych szacunków w latach 1965-1997 opisał on lub odkrył powtórnie dla potrzeb akwarystyki i wprowadził do handlu ponad 4000 gatunków i odmian ryb, w tym tak znane obecnie jak dyskow-ce „Blue-headed Heckel”, „Alenąuer”, „Red-spotted greens” („Coari” i „Japura”), słynny „Rio Ięa”, tęczanki: Melanotaenia boesemani, M. lacustris, M. pmecox (która należy obecnie do najczęściej sprzedawanych ryb akwariowych), żaglowca wysokiego (Pterophyllum al-tum), pielęgnice Nanochromis nudiceps i Steato-cranus bleheri oraz wężogłowa Channa bleheri. Poza tym było wśród nich ponad 800 zbroj-ników, wiele kirysków, mnóstwo pielęgniczek z Ameryki Południowej i Afryki, ryby-noże, kolcobrzuchy i słodkowodne płastugi. Jednym z jego najgłośniejszych odkryć było opisanie w 1982 r. pierwszej znanej nauce słodkowodnej ryby-piły w jeziorze leżącym w północnej części Australii.

Dokonania Heiko Blehera zostały zauważone i docenione. W 1993. r. wybrano go w Anglii „Człowiekiem Roku”. Podobny tytuł otrzymał nieco później we Francji. Nadano mu również wiele innych wyróżnień i odznaczeń, miał przy tym zaszczyt spotykać się z koronowanymi głowami, prezydentami, ambasadorami i senatorami. Mimo otaczającej go sławy swe najszczęśliwsze chwile spędza jednak w głębi dżungli, poszukując nowych gatunków ryb.

W 1992 r. Heiko Bleher rozpoczął nowy etap swej działalności publicystycznej, zakładając kwartalnik „Aqua Geographia” wydawany przez Aquapress (dawniej Aquaprint). Jest on poświęcony dziewiczym, niezbadanym ekosystemom wodnym, ekspedycjom w nieznane miejsca, zagrożonym gatunkom roślin i zwierząt, a także, w szerszym tych słów znaczeniu, botanice, herpetologii, biologii, akwarystycznym mitom i legendom i wszystkiemu, co wiąże się ze wspaniałym, podwodnym światem. Heiko jest także redaktorem naczelnym naukowego magazynu „Journal of Ichthy-ology and Aquatic Biology”. Mimo natłoku zajęć od lat wciąż znajduje czas na pisanie setek artykułów do dziesiątków akwarystycznych pism na całym świecie. Jego prace ukazywały się też w polskich periodykach, poczynając od ukazującego się w latach 1959-1992 czasopisma „Akwarium”. Poza tym rokrocznie podróżuje po pięciu kontynentach, wygłaszając mnóstwo odczytów i wykładów oraz prowadząc seminaria na temat słodko-i słonawowodnych roślin i ryb. Jest częstym gościem na wystawach ryb akwariowych, a zwłaszcza dyskowców, na całym świecie. Współpracował m.in. przy organizacji pierwszej Międzynarodowej Wystawy Dyskowców w Tokio w 1986 r. oraz koordynował trzy pierwsze wystawy Aquaramy w Singapurze. Nadal regularnie odbywa wyprawy do dżungli w poszukiwaniu nowych gatunków roślin i zwierząt, a zwłaszcza nieznanych odmian dyskowców. Jak sam o sobie mówi, swoje życie zadedykował rybom...

Dzięki uprzejmości dra Blehera mamy zaszczyt i przyjemność przedstawić Państwu na łamach tego i kolejnych numerów „Naszego Akwarium” wyjątkowy reportaż jego autorstwa opisujący niezwykłą wyprawę do dziewiczej, niezbadanej części Etiopii, którą przedsięwziął w celu znalezienia nowych, nieznanych nauce gatunków ryb. Mamy nadzieję, że artykuł ten stanowiący przedsmak wiedzy dra Blehera zachęci Państwa do czerwcowej wizyty w Łodzi, spotkania oko w oko z tym niezwykłym odkrywcą i wysłuchania na żywo jego prelekcji, które, gwarantujemy, będą równie pasjonujące.

dr Pawet Zarzyński Project Manager AQUAEL (Biografia Heiko Blehera opracowana została na podstawie otrzymanych od niego materiałów. Fot. dzięki uprzejmości H. Blehera)

W