55

Tabela 1. Położenie środka ciężkości poszczególnych części ciała mierzone w % od ich końca bliższego

Część ciała	E. Harlcss (1856) n - 2	W. Braune i O. Fischer (1889) n - 3	N. Bernstein (1936) n - 152	W. Dempster (1955) n = 8
ramię	0,46	0,47	0,4746	0,436
przedramię	0,43	0,42	0,4145	0,430
udo	0,45	0,44	0,3380	0,433
podudzie	0,42	0,42	0,4175	0,433
stopa	0,45	0,44		0,429

n - liczba badanych

Tabela 2. Procentowy udział ciężarów poszczególnych części ciała ludzkiego w odniesieniu do jego całkowitego ciężaru

Część ciała	W. Braune i O. Fischer	N. Bernstein		W. Dempster
		mężczyźni	kobiety
głowa	7,06	6,72	8,12	6,9
tułów	42,70	46,30	43,90	46,1
udo	11,58	12,21	12,89	10,7
podudzie	5,27	4,65	4,34	4,7
stopa	1,79	1,46	1,29	1.7
ramię	3,36	2,65	2,60	3.3
przedramię	2,28	1,82	1,82	2,1
ręka	0,84	0,70	0,55	0,8

Przy wyborze sposobu pomiaru siły mięśni należy uwzględnić rodzaj choroby oraz stopień upośledzenia funkcji narządu ruchu. Najbardziej obiektywnymi i porównywalnymi sposobami wydają się być przykłady oznaczone cyfrą 1 (izn. eliminujące ciężar badanej części ciała przez odpowiednie jego ustawienie). Zaleca się stosowanie tych sposobów w każdym przypadku, kiedy stan pacjenta pozwala na przyjęcie pozycji wyjściowej do przeprowadzenia badania. U chorych ze znacznymi ubytkami siły (np. w obrębie całej kończyny dolnej) konieczne może być umożliwienie pracy badanej grupie mięśni w warunkach pełnego odciążenia. Uzyskujemy to przez podwieszenie całej kończyny, co zapewnia pracę ocenianej grupie mięśni w płaszczyźnie horyzontalnej, z wyeliminowaniem siły ciężkości. Warunki te są spełnione w sposobach oznaczonych cyfrą 2. Sposoby oznaczone cyfrą 3 mogą służyć jako uzupełnienie badań oznaczonych cyfrą 1, umożliwiając dokładniejszą charakterystykę badanej grupy mięśni w różnych warunkach. Ponadto sposoby oznaczone cyfrą 3 umożliwiają ocenę siły podczas ustawienia ramienia obrotu pod dowolnym kątem. Stąd też zastosowanie tych sposobów jest celowe w przypadkach ograniczenia zakresu ruchów w stawie.

Dla poprawnego i porównywalnego przeprowadzenia badań dynamometrycznych należy przestrzegać następujących zasad:

-    stabilizacja powinna umożliwić izolowaną pracę badanej grupy mięśni,

-    linka łącząca dynamometr z mankietem powinna być napięta tak, aby jej przebieg był prostopadły do ramienia obrotu,

-    bezpośrednio przed wykonaniem pomiaru należy określić kąt, pod którym jest ustawione ramię obrotu; kąt ten nic powinien ulegać zmianie w czasie wykonywania badania (np. przy pomiarze siły mm. zginaczy podudzia działanie ich nie powinno być poprzedzone działaniem mm. prostowników, tzn. praca mm. zginaczy powinna jednostajnie narastać),

-    należy określić długość ramienia obrotu, mierząc w cm odległość punktu przyłożenia siły od osi obrotu oznaczonej uprzednio dermografem,

-    czas trwania jednego pomiaru (ok. 5 s) oraz czas przerw przy kilkakrotnych pomiarach siły tej samej grupy mięśni (minimum 30 s) powinien być ściśle określony,

-    po zakończeniu pomiarów należy obliczyć momenty badanych sił poszczególnych grup mięśni,

-    we wszystkich kolejnych pomiarach u tego samego pacjenta należy zachować warunki, których przestrzegano w badaniach wstępnych, dlatego dane dotyczące doboru pozycji wyjściowej, zastosowanej aparattiry oraz dane wynikające z przedstawionych zasad należy dokładnie zapisać w karcie badania.

Poniżej zamieszczono przykład karty badań dynamometrycznych.

Karta badań dynamometrycznych

Nazwisko i imię:.............................................Wiek:............................lat

Rozpoznanie:...............................................................................................

Grupa mięśni	Pozycja wyjściowa	Kąt ustawienia ramienia obrotu		Badanie I		Badanie n		Badanie ra		Badanie IV
				F	M	F	M	F	M	F	M

111