55 (277)

4 «wli/y • >veny poszczególnych instytucji prawnych tworzących ten v\ stcm. ur6w no ogólnych jak. i .szczegółowych.

" ramach systemu pruwnofinansowego samorządu terytorialnego w Polsce w \ różnić można kilka części składowych, a mianowicie:

•    instytucje prawne określające stosunki finansowe pomiędzy państwem a samorządem terytorialnym.

•    instytucje budżetowe samorządu terytorialnego.

•    system dochodów samorządowych.

•    konstrukcje prawne dotyczące wydatków samorządu terytorialnego,

•    rozwiązania w zakresie długu publicznego samorządu.

•    instytucje kontroli i nadzoru nad działalnością finansową jednostek samorządu terytorialnego.

Podstawowe, ustrojowe znaczenie mają przepisy określające stosunki finansowe pomiędzy państwem a samorządem terytorialnym, określające m.in. źródła dochodów samorządu, zasady i mechanizmy subwencjonowania i dotowania jednostek samorządu terytorialnego, finansowe konsekwencje nakładania na samorządy nowych zadań, niektóre zasady gospodarki budżetowej, ogólne kryteria i zasady kontroli oraz nadzoru nad działalnością finansową samorządu. Przepisy te powinny być odpowiednio zamieszczone w ramach Konstytucji, albowiem wynika

z nich - przynajmniej w płaszczyźnie prawnej - jaka jest pozycja finansowa

samorządu w stosunku do państwa. Odpowiednie uregulowania konstytucyjne odnoszą się do odpowiedzi na pytania, czy pozycja finansowa samorządu jest słaba i czy można ją zmieniać w łatwy sposób, przez niestwarzające zbyt dużych barier proceduralnych zmiany w ustawodawstwie zwykłym, czy też pozycja finansowa samorządu jest stabilna, a ewentualne zmiany tej pozycji trudne do przeprowadzenia ze względu na potrzebę zmiany Konstytucji.

Niektóre zasady samorządowej gospodarki finansowej określone zostały w rozdziale 6 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, rozdziale 6 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym i rozdziale 5 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa. Zawarte w tych ustawach przepisy ogólne regulują niektóre instytucje budżetu jednostki samorządu terytorialnego i procedury jego opracowywania, uchwalania, wykonywania oraz kontroli, a także rodzaje dochodów samorządowych i niektóre zasady dotyczące tych dochodów (w tym zasadę, zgodnie z którą przekazywane samorządom subwencje ogólne są ustalone według określonych ustawowo, zobiektywizowanych kryteriów).

System regulacji prawnych określający konstrukcję i funkcjonowanie dochodów samorządu terytorialnego w Polsce jest związany z obowiązywaniem wielu ustaw o różnym znaczeniu i charakterze. Do ustaw tych należy w szczególności ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która szczegółowo wymienia, jakie podatki polskiego systemu podatkowego są dochodami samorządu (np. podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od spadków i darowizn). Poszczególne podatki i opłaty będące źródłami dochodów jednostek samorządu