437 (6)

przyłączając atomy w położeniu „schodka”, o ile istnieje w nim dyslokacja spiralna, czyli' śrubowa (por. § 5.11). Rysunek 7.10 przedstawia typowy schodek wzrostu spowodowany dyslokacją śrubową.

Podczas wzrostu kryształu następuje narastanie tej samej warstwy w formie nie przerwanej spirali, co przedstawia rys. 7.11. Atomy lub jony układają się na powierzchni

7.11. Spiralne schodki powstałe podczas kolejnych stadiów' wzrostu kryształu ze śrubową dyslokacją.

(wg Kitajgorodskiego [13])

schodka dyslokacyjnego intensywniej niż na powierzchni płaskiej. Kryształ wzrasta w postaci spiralnej wieżyczki; górna jej część wznosi się coraz bardziej, a szczeble szybko się zabudowują. Wysokość stopni równa jest wielokrotności odległości translacyjnej kryształu w kierunku osi dyslokacji śrubowej. Rysunek 7.12 przedstawia „pętlę wzrostu” utworzoną przez dwie dyslokacje śrubowe, lewą i prawą, przecinające jednocześnie powierzchnię

7.12. Pętla wzrostu w obecności dwóch spiralnych dyslokacji o przeciwnym zwrocie (wg Kitajgorodskiego [13])

kryształu. Dyslokacje śrubowe ułożone blisko siebie tworzą warstwy atomowe zlewające się z sobą na powierzchni. Powstaje w ten sposób powierzchnia stosunkowo równa, przemieszczająca się równolegle podczas wzrostu kryształu. Stopnie spiralne obserwowano mikroskopowo na ścianach wielu kryształów, a szczególnie na kryształach jodku kadmu. CdJ₂.

7.1.2. Wiskersy

Wiskersy, zwane inaczej kryształami nitkowymi, wąsami krystalicznymi lub kryształami wloskowatymi (ang. Whiskers, niem. Haarkristalle), są to bardzo cienkie, podobne do włosa kryształy, które według obecnego stanu wiedzy zawierają często pojedynczą osiową dyslokację śrubową wywołującą jednowymiarowy ich wzrost. Długość wiskersów zawiera się najczęściej w granicach 2-10 mm, a grubość — 0,05-2 pm (mikrometrów). Zdarzają się jednak wiskersy dłuższe i znacznie grubsze. Oś wąsa ma określony kierunek krystalograficzny. Wąs jest zwykle ciałem monokrystalicznym o doskonałej powierzchni, na której nie wykryto chropowatości nawet przy powiększeniu 40 000 razy. Przekroje

441