59

MORFOLOGIA

ich, nich mają rodzaj męski osobowy, natomiast formy M lm one i B lm je, nie - rodzaj męski nieosobowy.

Z powodu rozbudowanego supletywizmu nie da się podzielić form zaimków osobowych i zwrotnego na temat i końcówki. W formach zaimków anaforycznych, mimo supletywizmu, można tego dokonać, por. on*0, on-o, on-a, on-i, on-e oraz j-ego, j-emu..., j-ej, j-ą... ewentualnie ni-ego, ni-emu..., ni-ej, ni-ą itd. Końcówki te ukazują, że zostały przejęte z odmiany przymiotników (por. niżej, s. 127).

Z punktu widzenia funkcji językowej paradygmat zaimka zwrotnego składa się z dwu odrębnych części: M się służy do wyrażania bliżej nieokreślonego podmiotu osobowego w zdaniach typu O tej sprawie dyskutuje się / dyskutowało się od dawna; zaimek SIĘ ma tu rodzaj selektywny nijaki. Pozostałe formy sygnalizują tożsamość znaczeniową grupy rzeczownikowej z podmiotem wyrażonym rzeczownikiem w lp lub lm, np. Zosia myje się U siebie - dzieci myją się, Kazio ciągle mówi o sobie -egoiści ciągle mówią o sobie, chłopcy biją się. Tradycyjnie do takich użyć odnoszona jest nazwa „zaimek zwrotny”.

Przy okazji zauważmy, że morfem się w kilku innych wypadkach nie jest zaimkiem. Mianowicie:

1.    w czasownikach niepochodnych, np. bać się, modlić się, stanowi stałą część tematu fleksyjnego - są to tzw. refiexiva tantum;

2.    w czasownikach pochodnych stanowi również część tematów flek-syjnych, ale jego funkcja to funkcja formantu lub współformantu słowotwórczego o różnych znaczeniach:

(a)    tworzenie różnych typów formacji odczasownikowych, często wraz z przedrostkami, np. spakować (cos) —» spakować się, czuć (coś) —> czuć się, gadać —» nagadać się, jechać —» rozjechać się\

(b)    tworzenie formacji odimiennych stanowych wraz z przyrostkami czasownikowymi, np. biały —> bielić się (por. „Słowotwór-stwo”, s. 213, 215).

2.5.2. Zaimek wskazujący TO i uogólniający WSZYSTKO

Odmiana:

M	to	wszystko
D	tego	wszystkiego
C	temu	wszystkiemu
B	to	wszystko
N	tym	wszystkim
Mc	tym	wszystkim

Oba zaimki są singulariami tantum i mają rodzaj selektywny nijaki, por. to było niepotrzebne, wszystko się popsuło. Formy zaimka TO są ho-mofoniczne z formami lp rodzaju nijakiego przymiotnika TEN, por. to

dziecko, tego dziecka itd.

i

2.5.3. Zaimki pytajne, nieokreślone i przeczące

Odmianą wzorcową dla tej grupy zaimków jest odmiana zaimków py-tąjnych: osobowego KTO i nieosobowego CO:

M	kto	co
D	kogo	czego
C	komu	czemu
B	kogo	co
N	kim	czym
Mc	kim	czym

Zaimki tej grupy są również singulariami tantum. KTO ma rodzaj selektywny męski, CO - nijaki, por. kto to zrobił?, co się stało? (nb. identyczną odmianę mają względniki KTO i CO).

Odmiana zaimków nieokreślonych KTOŚ, KTOKOLWIEK, COŚ, COKOLWIEK polega na dodaniu do pełnych form zaimków pytajnych morfe-mów -i lub -kolwiek, por. C komu-ś, czemu-ś, komu-kolwiek, czemukolwiek itp.

Odmiana zaimków przeczących NIKT i NIC opiera się również na formach zaimków pytajnych, a poprzedza się je przedrostkiem w-; jedyną różnicę stanowi pominięcie -o z form kto, co, por. M nikt, nic, D nikogo, niczego itd.